Stel je voor, Istanbul wordt getroffen door een zware aardbeving, met een kracht van minstens 7.0. En stel je dan voor dat blijkt dat mensen niet alleen goed voorbereid waren, maar ook wisten hoe ze reddingsteams snel en simpel konden helpen en zichzelf en hun mede-Istanbullers konden helpen redden. In zo’n situatie zou het aantal doden hopelijk beperkt blijven. Als die zware aardbeving, die Istanbul volgens deskundigen binnen twintig jaar zal treffen, morgen toeslaat, dan blijft dit scenario denkbeeldig. Maar als de natuur nog even wacht, zou het best eens zo kunnen gaan.
Eerder deze week heeft een klein groepje Istanbullers, waaronder ikzelf, een eerste stap gezet in het opzetten van een systeem dat mensen de mogelijkheid geeft supersimpel te rapporteren wat waar in de stad gebeurt tijdens en na een aardbeving, waar hulp nodig is en welke hulp precies. Gewoon met hun mobieltje, of via Twitter of Facebook. Oké, ik leg even uit wat we gedaan hebben.
We deden alsof Istanbul getroffen werd door een aardbeving, afgelopen maandagochtend om 10 uur. We begonnen te twitteren over wat er allemaal gebeurde in de stad. We twitterden over kapotte wegen, over branden, over scholen die instortten met alle leerlingen erin, busstations die als kaartenhuizen omvielen, over hoge golven in de Bosporus die de kustwegen onbegaanbaar maakten. We twitterden over welke gebouwen nog overeind stonden en over verzamelpunten waar dode lichamen naartoe gebracht konden worden zodat families die konden komen ophalen.
Al die info werd zo snel mogelijk op een online kaart van Istanbul gezet. Die kaart raakte bedekt met vlaggetjes in verschillende kleuren, zodat in één oogopslag duidelijk was welke wegen, ziekenhuizen en gebouwen nog overeind stonden en bruikbaar waren, waar dekens, voedsel en water nodig was en waar mensen onder ingestorte gebouwen schreeuwden om hulp.
De eerste tweets voelden nogal maf. Moet ik gewoon maar verzinnen wat er gebeurt? Ja dus, en als je eenmaal bezig bent, gaat dat prima. Maar het bleef maf, ook al omdat we niemand op twitter het idee wilden geven dat zich echt een ramp voltrok in Istanbul en we dus codetaal gebruikten. In plaats van ‘aardbeving’ gebruikten we ‘feest’, in plaats van ‘gewonde’ gebruikten we ‘gast’, een zwaar gewonde was een dronken gast. Gasten schreeuwden niet maar zongen, voor ‘brand’ gebruikten we ‘licht’, een ‘ingestort gebouw’ was een ‘club’. Dus dat leverde tweets op als: ‘Erg dronken jonge gasten in een school in Beyoglu’, of ‘Nog een feestje aan de Anatolische kant, grote paniek, veel zingende gasten.’ En voor de zekerheid sloten we elke tweet af met, in het Turks, DitIsEenTest.
Het duurde zo’n anderhalf uur, toen was de test over. Hij wordt nu geëvalueerd. Het op de kaart zetten van alle gebeurtenissen ging niet bepaald soepel, en er werd nogal tegenstrijdig getwitterd soms: had iemand net bericht dat de snelweg E5 nog begaanbaar was, kwam er een tweet dat diezelfde weg totaal in puin lag. Maar dat is natuurlijk precies waar zo’n test voor bedoeld is.
Claire Berlinski, een Amerikaanse die nu al jaren in Istanbul woont, is de drijvende kracht achter het project om een systeem op te zetten dat metéén in gebruik kan worden genomen als de stad werkelijk getroffen wordt door een aardbeving. Er moet nog heel wat gebeuren, zoals een test met echte ‘reddingswerkers’ die op de getweete en op plattegronden gezette informatie reageren, en ze wil een samenwerking opzetten met de grote Turkse telefoonmaatschappijen.
Claire: ‘Er zitten nog niet zo heel veel Turken op Twitter, we gebruiken het vooral om te oefenen. Uiteindelijk moeten we toe naar een systeem met een codewoord, zoals ‘alarm’, dat kort is en makkelijk te onthouden. Telefoonmaatschappijen gaan dat woord grootschalig communiceren, én mensen vertellen wat ze ermee moeten doen als de aardbeving Istanbul treft.’
Resultaat: mensen sturen berichten de wereld in via hun mobieltje, en via Twitter en Facebook (enorm groot in Turkije) met allerlei info over wat waar gebeurt en nodig is, mét dat codewoord. Al die berichten worden verzameld en razendsnel op een online kaart gezet, zodat de laatste stand van zaken elk moment duidelijk is en reddingswerkers weten waar ze naartoe moeten en hoe ze daar het beste kunnen komen.
Claire is al jaren bezig met de vraag waarom Istanbul zich niet beter voorbereidt op een aardbeving, en wat ze zelf aan die voorbereidingen kan bijdragen. Het thema laat haar niet los, en dat is alleen maar sterker geworden sinds de aardbeving in Haiti, waar haar zus in het hoofdkwartier van de Verenigde Naties werkte. Dat gebouw stortte in, en een tijdlang wist Claire niet of haar zus nog leefde.
Claire: ‘Ze heeft het overleefd, godzijdank. In Haiti zijn Twitter en mobieltjes ook veel gebruikt om elkaar te informeren. Maar stel je voor dat je zo’n systeem al helemaal klaar hebt voordat de ramp zich aandient? Stel je voor hoeveel levens je zou kunnen redden! De autoriteiten in Istanbul doen werkelijk helemaal niets om mensen voor te bereiden op wat komen gaat. Dus moet de actie van onderop komen, van gewone mensen. Als wij óók niets doen, wordt de ramp groter dan hij hoeft te zijn.’
Recente reacties