Hij was de hele dag stoer en trots, hij lachte en danste zoals van hem werd verwacht. Maar aan het eind huilde hij en klampte hij zich aan zijn moeder vast. Alle spanning van de dag kwam eruit, alle opwinding van wat net was gebeurd, het werd hem even allemaal te veel.
Cenker (7) is net besneden. In een erg overweldigende ceremonie. Hij zat in een groep van acht jongens tussen de 3 en 9 jaar die allemaal werden besneden in een zogeheten ‘Besnijdenis Paleis’, een grote hal met genoeg ruimte voor een heleboel familie. Zelfs voor mij als toeschouwer was het al behoorlijk overweldigend, laat staan voor deze jonge jochies.
Het begon natuurlijk al weken eerder, met alle voorbereidingen. Cenker zocht met zijn ouders het speciale setje kleding uit dat jongetjes dragen tijdens de besnijdenis en hem werd uitgelegd wat er zou gaan gebeuren en waarom. De besnijdenis wordt om hygiënische redenen gedaan, maar vooral omdat het traditie is en je tot man maakt. Zelfs als je nog maar zeven bent. Tenminste, zo zeiden Cenker en zijn ouders het; vaak wordt het ook gezien als een ritueel op wég naar het man-zijn.
Ik stel me zo voor dat Cenker ‘s ochtends wakker werd en metéén wist: vandaag is de Grote Dag. Een feestelijke stemming in huis, veel familie over de vloer. Speciale kleding. Hij zag er bere-trots uit, genoot vast van al die aandacht, maar voelde ze zenuwen vast ook al opkomen.
Ook in het Besnijdenis Paleis was de sfeer uitgelaten: keiharde muziek, de spanning hangt in de lucht. Alles er omheen is ongetwijfeld bedoeld om de jongens zo moeiteloos mogelijk door de dag te loodsen, maar ik vraag me af of het wel helemaal zo werkt. De jongens wordt gevraagd op een podium te komen, waar een clown (help!) ze ten overstaan van minstens honderd mensen behalve naar hun naam ook naar hun favoriete voetbalclub vraagt: Fenerbahce, Besiktas of Galatasaray. Daarna is het tijd voor een dans met mama, weer op keiharde, maar langzame, muziek. De jongens staan op het punt man te worden, maar tijdens die dans houden ze zich aan hun moeders vast als peutertjes – érg lief en ontroerend. Dan moeten ze weer op het podium komen. Daarachter staat een trein opgesteld, met kuipjes in de kleuren van de drie genoemde voetbalclubs. De jongens kiezen het kuipje van hun favo club en het treintje rijdt een rondje door de zaal, weer op keiharde muziek. En wéér dansen, dit keer met de vaders en op harde, vrolijke muziek. Je ziet de jochies wat timide worden, een beetje afgeleid, sommigen onzeker. Tijd voor de eerste medische handeling: één voor één komen ze op het podium naar de arts, die ze een lokale verdoving geeft. Op een bank op het podium wachten ze tot de verdoving gaat werken.
In de tussentijd wordt er gebeden, ongeveer tien, vijftien minuten. Een imam bidt, de zaal is stil, de jongens wachten. Rustmomentje, maar tegelijkertijd zal de spanning bij de jongens wel oplopen neem ik aan. Na het gebed worden de jongens één voor één uitgenodigd naar de dokter te komen, en de besnijdensi wordt uitgevoerd. Ik keek van dichtbij, en natuurlijk voelen ze er niets van maar het ziet er toch heftig uit. Alle jongens waren even moedig: ik zag ze grimassen, een paar maakten piepten zachtjes en ook bij Cenker zag je de angst in zijn ogen, maar geen van de jongens huilde. Alleen de jongste, maar die was ook duidelijk te jong voor de besnijdenis: het advies is het uit te laten voeren óf in de maanden na de geboorte, óftussen het zesde en tiende jaar. Op die leeftijd zijn ze oud genoeg om te begrijpen wat er gebeurt en stil te zitten zonder in paniek te raken, maar nog niet zo oud dat ze al schaamte voelen voor hun intieme delen. Ook tijdens de besnijdenis speelt de muziek hard door, de familie staat om het jongetje heen, de meeste moeders huilen.
En dan, als ze denken dat het voorbij is, komt het laatste deel: ze worden naar een apart kamertje gebracht om te worden gehecht. En dat is het moment waarop de tranen loskomen. Ze gehoorzamen, ze verzetten zich niet want Turkse jongetjes zijn goed opgevoed, maar je ziet de spanning van de dag in die tranen. Cenker klampte zich aan zijn moeder vast, en ook zij huilde.
Ik was bij de ceremonie met BNN-presentatrice Sophie Hilbrand en haar team van Spuiten en Slikken op Reis. Ze maakten een programma over tradities in Turkije en ik had ervoor gezorgd dat ze bij de ceremonie aanwezig konden zijn en met Cenker en zijn ouders konden praten. Het is twee weken geleden uitgezonden, maar je kunt het programma hier nog nakijken. Tussendoor zie je ook beelden van een festival in Oekraine, en een item over huwelijk en over eerwraak in Turkije.
Ik hoop maar dat Cenker niet te veel pijn heeft gehad in de dagen of zelfs weken na de ingreep. En dat hij zich een man voelt, maar verder gewoon lekker een jochie van zeven kan zijn.
Had het al gezien op tv, fijn dat je het ook beschreven hebt, zie het zo weer voor me, erg indrukwekkend!