Een kleine vertaalkwestie draaide dit weekend uit op een interessante discussie. Het begon met het woord ‘gavur’. De meest logische vertaling daarvoor is ‘ongelovige’, maar eigenlijk komt dat woord niet in de buurt van wat ‘gavur’ betekent. Alle connotaties die het woord in het Turks heeft, hoor je in ‘ongelovige’ niet terug.
Het woord kwam ter sprake omdat ik gisteren voor het ANP een bericht schreef over Caroline, een Nederlands karakter in een Turkse serie. Caroline wordt in de serie herhaaldelijk gavur genoemd – het bericht kun je hier lezen. Gavur is een algemeen woord om een niet-moslim te beschrijven, maar in Turkije is het veel meer dan dat. Het wordt denigrerend gebruikt als het om buitenlanders gaat. Of, nog een stap verder: als je iemand gavur noemt, is dat een regelrechte belediging. Je wilt ermee zeggen dat je iemand minderwaardig vindt.
Even terug in de Turkse geschiedenis, om uit te leggen waarom gavur zo diepgeworteld is als ernstige belediging. Hup, helemaal naar de Eerste Wereldoorlog. De Ottomaanse leiders motiveerden hun soldaten door ze te vertellen dat ze een heilige oorlog tegen ongelovigen aan het voeren waren. Moet trouwens wel knap verwarrend zijn geweest voor die soldaten dat ze op het slagveld moslims als vijand tegenkwamen die vochten voor de Britse troepen – maar dat terzijde.
Toen, tussen 1919 and 1923, werd de Turkse Onafhankelijkheidsoorlog gevochten. Het Verdrag van Sèvres, waarmee (onder andere) de Ottomanen hun overgave aan de westerse machten tekenden, moest van de Turken van tafel. ‘Sèvres’ bepaalde (onder andere) dat Anatolië verdeeld zou worden onder de Engelsen, Fransen en Italianen. De Grieken kregen ook een deel, en er zou een onafhankelijk Armenië komen. Ook in deze oorlog werd gevochten tegen christenen, of, in de ogen van de Turkse moslims, tegen ongelovigen, gavurs.
De dreiging kwam in Turkse ogen overigens niet alleen uit het buitenland, maar ook van binnenuit. Dat heeft het lot bepaald van de christelijke Armeniërs, die in die tijd nog in grote aantallen in Anatolië woonden. Turkije vocht in de Eerste Wereldoorlog ook tegen Rusland, óók christenen natuurlijk. Veel Armeniërs hoopten dat er voor hen een onafhankelijk Armenië in zou zitten als Rusland zou winnen. De Armeense steun voor het Russische leger werd als hoogverraad gezien, en dat leidde ertoe dat de Armeniërs massaal werden gedeporteerd en vermoord. Tot op de dag van vandaag worden Armeniërs in Turkije met minachting bekeken, en is ‘Armeniër’ zelfs een scheldwoord om iemand als onbetrouwbaarweg te zetten.
Toen, in 1923, werd de Turkse Republiek gesticht. Het moest een eenheidsstaat worden. De eenheid werd gebaseerd op twee dingen: Turk zijn, en moslim zijn. Die twee dingen werden een bron van trots. En: géén Turk en moslim zijn, dat was niet best. Buitenlander zijn, of christelijk, of kortweg gavur, werd zo hetzelfde als tégen de Turkse staat zijn, en synoniem voor onbetrouwbaarheid en verraad.
In dit licht past de term eigenlijk precies bij het karakter van de Nederlandse Caroline in de Turkse soap. Ze is buitenlander, ze destabiliseert een Turkse familie van binnenuit met verraderlijk gedrag. Net zoals buitenlandse krachten Turkije van binnenuit probeerden te destabiliseren met vuile spelletjes. Een sterkere metafoor is nauwelijks denkbaar!
Ik laat mijn verblijfsvergunning in Turkije verlengen middels een boekje wat İkamet heet.
Af en toe is dat boekje vol en dan moet er ook een nieuwe İkamet worden aangeschaft. Een extra procedure en een extra geldbedrag bovenop de, voor Hollanders dure, verblijfsvergunningskosten.
De procedure houdt o.a. een screening in en vernieuwing van alle gegevens.
Dan moet er een lijst met vragen worden beantwoord en een van die vragen wil mij voor mijn geloofsovertuiging laten uitkomen. Meestal gaat de ambtenaar (van de Vreemdelingen Politie) er snel langs en vult automatisch Christen in. Wat ik niet ben, want ik ben niks. Ik wilde altijd snel afzijn van dit politieproceduregedoe, dus liet het zo.
Laatst heb ik hier eens flink over nagedacht. Wat betekent dit? Klopt dit wel (in mijn persoonlijke optiek)? En wil ik er wat tegen doen?
Het betekent: Ik ben klaarblijkelijk geen moslim voor de ambtenaar: hij twijfelt daar niet aan dus stelt me de vraag niet. En vult het enige alternatief op het on-line formuliertje in: Christen.
Over mijn ware overtuiging wordt heen gewalst. Daarmee is vraag twee beantwoord: officieel klopt dit niet (en zo’n document is officieel…) en ook niet voor mijn gevoel.
Zo, dat is duidelijk!
Jouw bovenstaande stukje beantwoordt in wezen mijn de laatste vraag: wat eraan te doen? Niets. Dat soort discussies moet je op dat niveau niet voeren. Heeft geen zin. En is tricky, zeker als je vaak en lang komt.
Op familiair niveau en met vrienden-met-denkkracht ga ik dit vraagstuk wel aan. Het boeit me tot op het bot en maakt dat ik me op zo’n moment expliciet een vreemdeling voel in Turkije.
Dit is meteen de voetangel: Men laat mij officieel liegen over mijn identiteit. Een niet-gelovige is een non-issue (mits niet bekendgemaakt) of een vijand, in elk geval een indringer in een Islamitische samenleving. En officieel beledig je een gast van je land niet, dus is kan de Gavur zich als zodanig officieel nooit bekendmaken.
Ik ben er dagelijks voor aan het oefenen… maar ben eigenlijk (bijna) te oud voor zo’n spagaat.
‘Taqiyya’ betekent zoveel dat je als moslim kun liegen over je geloof als dat ten bate komt van je geloof. Heel populair in Nederland op dit moment. Maar al lang in het zicht van de aivd. Vanwege een zekere Fethullah Gülen.
Het verborgen houden van je religieuze identiteit is niet nieuw. Anders denkenden maakten hier o.a. in de middeleeuwen al gebruik van. Maar zij werden als ongelovige als ketters behandeld. Niet bepaald ‘n leuke behandeling door de katholieke kerk. In Nederland zijn er nogal wat streng religieuze groeperingen die zo hun ketters kennen.
Ik wil je verhaal niet bagatelliseren maar het is een oud verhaal: de slechterik heeft meestal ook een ander geloof. 98,4 % van de wereld is gelovig. En dat rommelt maar met elkaar. Vecht vaak met elkaar, niet over god maar over drugshandel of het gebruik condooms of anders.
Over de Armenische kwestie:
De eerste wereld oorlog was een bloedbad om niets. Overal. Lullig maar waar. In Frankrijk werden miljoenen (geallieerden en Duitse) soldaten vermoord om niets. Dertig meter land vanuit de loopgraven veroverd om de volgende dag weer op te moeten geven. Dood en verderf alom. In Turkije was het niet anders. Dood en verderf alom.
Er zijn zo’n twee miljoen Armeniërs die al of niet illegaal in Turkije werken. Minachting voor hen? Ik denk van niet. Men houdt zijn mond. Waar je niet over praat is ook geen issue. Geen probleem cultuur.
Waar je wel over schrijft/praat wordt een kwestie?..
@Paul Broekman
U maakt dezelfde denkfout als Dhr. Wilders.
Taqiyya is een sjiitisch begrip. De meerderheid van de moslims zijn geen sjiieten.
Meer nog over de gavur / kaffer enz.
Interessant ook hoe het woord z’n intrede heeft gedaan in het Nederlands vanuit historisch perspektief: http://nl.wikipedia.org/wiki/Kaffer
Vroeger moest ik ook regelmatig mijn İkamet laten vernieuwen. Op de plek waar mijn “geloof” moest komen te staan werd in die tijd, inderdaad meestal zonder eerst te vagen,(alhoewel ik me herinner dat er ook weleens naar werd gevraagd) vaak “katoliek” ingevuld, waarop ik Wel reageerde en vroeg of dat gewoon leeg gelaten kon worden omdat ik geen geloof heb. Daar werd wat verwonderd op gereageerd, even over gepraat, maar ook niet meer dan dat. Het vakje werd dan leeggelaten. Zo ook met mijn Turkse legitimatie die ik sinds 7 jaar heb, het vakje onder dini, religie, is gewoon leeggelaten. Geen mens die me er ooit op heeft aangesproken
Vanaf mijn lagere shool tijd weet ik dat Turkse kinderen en ook mijn famliy miy GAVUR noemden omdat ik volgesn hun heel anders was dan hun…zo als iedereen must oook naar KORAAN shool in de zomer maar wilde niet en voor de eerste dag dat ik naar de smerige plaats( AHIR.waar ze shapen en koe zetten) ging had ik ruzi gemaakt met de imam.De oudere man imam was ongeleerd en hij kon geen Turks lezen en schrijven.zo toen ik hoorde dat way hij vertelde aan ons was allamaal fout en ik stond op en zei tegen hem dat hij alles fout vertelt…imam had me gaslagen en huilend wg naar hous.maar wat ik zo erg fond is de ander kinderen haddan de fout aan mij gegeven en zeiden ze dat ik nooit moet tegen een imam so praten…en nog erger si ik werd doodr mijn familiy GAVUR genoemd omdat ik tegen imam pratte…mijn moeder was so kwaad en zei dat was heel erg schaamte for onze familiy en ze shaamde om naar butien de gaan…de zelfde dag de imam kwam naar onze huis en zei tegen mijn moeder dat ze me moeten weg halen van de mavo en volgens de imam ik was daar GAVUR geworden en SEYTAN…sorry for mijn Nederlands..maar dit is de religie in Turkey en in alle islamitische landen de zelfde.ben ook naar marokko,Egytpe,Tunesie en meer landen geweest…Religie betekent lezen de koraan maar nooit begrijpen en nooit vragen…mijn zusje en broertejes lezen ook heel goed.op een dag was ik kwaad en zei tegen hun of ze kon vertellen wat ze lezen zo ik kan misschien wat begrijpen…ze schaamden maar helpt niet omdat alle ander islamieten zijn so too…en ze noemen dit ISLAM…