ISTANBUL – Een onzekere politieke periode in Turkije is ten einde gekomen: regeringspartij AKP wordt niet verboden, zo besloot het Constitutioneel Hof vandaag. Allerlei hervormingen en onderhandelingen die de AKP in gang had gezet maar waarvan de voortgang onzeker was, kunnen nu weer vooruit. Van de toetredingsonderhandelingen met de EU tot een mogelijk presidentieel bezoek aan Armenië in september.
Het mogelijke verbod op de AKP heeft de Turkse politiek de afgelopen maanden in zijn greep gehouden en beslissingen over belangrijke kwestie’s vertraagd. Een nieuwe grondwet is er een belangrijk onderdeel van: de AKP is al maanden bezig de oude, in de jaren tachtig door militairen ingevoerde grondwet te moderniseren, maar moest gas terugnemen. Immers, een verandering van de grondwet kon ook worden uitglegd als een poging haar eigen sluiting tegen te houden. Met die hervorming kan nu verder worden gegaan. Wat ook hoop geeft voor de Koerdische kwestie: in het vorig jaar gepubliceerde voorstel voor een nieuwe grondwet, werden aan de Koerden meer rechten gegeven. Misschien kan dat een vreedzame wending geven aan de gewelddadige strijd tegen de Koerdische afscheidingsbeweging PKK, die, zoals velen denken, achter de bomaanslagen in Istanbul van afgelopen zondag zaten.
De opperbevelhebber van de Turkse landmacht, Ilker Basbug, kan ook opgelucht ademhalen: hij wordt, naar algemeen wordt aangenomen, volgende week aangewezen als opvolger van opperbevelhebber generaal Büyükanit. Was de AKP verboden, dan waren er procedurele problemen geweest bij zijn officiële benoeming, die moet geschieden door de regering. Die kan die taak nu volgende week vervullen.
President Gül kan een uitnodiging van zijn Armeense ambtgenoot Sarkissian aanvaarden om in september in de Armeense hoofdstad een voetbalwedstrijd tussen Armenië en Turkije te bekijken. Gül had die diplomatiek belangrijke uitnodiging tot nu toe aanvaard noch afgewezen – misschien zou hij, als president partijloos maar voortgekomen uit de AKP, in september helemaal geen president meer zijn.
De onderhandelingen met de EU zullen ook een zetje krijgen door de uitspraak van het Hof. Die onderhandelingen lagen weliswaar niet stil door de dreiging van de sluiting van de partij, maar nu een partijverbod van de baan is, kunnen democratische hervormingen ten gunste van de EU verder worden uitgebouwd, onder andere op het gebied van mensenrechten en minderheden. Ook de kwestie Cyprus is belangrijk voor Turkije’s toetreding tot de EU. De verwachtingen over onderhandelingen tussen Turks-Cyprioten en de Republiek Cyprus (die alleen het Griekse deel van het eiland beslaat) en die beginnen op 3 september, zijn hooggespannen. Was de AKP verboden, dan had de Turks-Cypriotische onderhandelaar ruggesteun uit Ankara moeten ontberen, wat de onderhandelingen meteen minder kans op succes had gegeven.
Hervormingen ten gunste van de islamitische en overwegend conservatieve achterban van de AKP zullen voorlopig waarschijnlijk niet op de agenda staan. Het eerder dit jaar door de AKP opgeheven hoofddoekverbod op de universiteit, werd door hetzelfde Constitutioneel Hof teruggedraaid. De AKP is weliswaar niet verboden, maar zal nu wel wat gas terug moeten nemen met hervormingen die uitgelegd kunnen worden als ‘aantasting van het seculiere karakter van de staat’.
(geschreven 30 juli 2008)
[...] mijn taak over dat nieuwsfeit te berichten, maar om ‘een achtergrondje’ te tikken. Dat werd dit stuk over hoe de AKP nu weer vooruit kon met haar beleid. Nog een voorbeeld. Eind april verongelukte er een vliegtuig van Turkish Airlines bij Schiphol. Het [...]