Japan was voorbereid. Voor zover dat kan bij een aardbeving, tenminste. De gebouwen zwiepten heen en weer zoals gepland, zodat ze niet zouden instorten, de Japanners reageerden niet met blinde paniek maar deden wat ze moesten doen. En ondanks dat is de ramp enorm. Het is bijna niet te bevatten wat Istanbul te wachten staat als de verwachte aardbeving toeslaat. Verwacht? Ja, volgens deskundigen zal Istanbul, gebouwd net ten noorden van de Noord-Anatolische breuklijn onder de Zee van Marmara, binnen twee tot drie decennia worden getroffen door een grote aardbeving (met zeker een kracht van 7 op de schaal van Richter).
In Japan sprong tijdens de aardbeving een man uit een gebouw. Twee keer zelfs: bij een naschok koos hij opnieuw de kortste weg naar buiten. Het was een Turk, en hij overleefde beide sprongen. Op de een of andere manier is het eerste dat bij Turken opkomt bij een aardbeving: springen! Dat heeft te maken met het feit dat veel huizen in Turkije niet aardbevingsbestendig zijn, maar ook met het totale gebrek aan voorlichting over wat je wel en juist niet moet doen als de aarde begint te beven. In Turkije vallen bij middelgrote aardbevingen altijd heel wat doden onder de mensen die in paniek een raam uitspringen.
Het bewijst wat vaak wordt gezegd: het is niet zozeer de kracht van de aardbeving die bepaalt hoeveel slachtoffers er te betreuren zijn, maar de mate waarin een gebied op zo’n ramp is voorbereid. Hoe sterk zijn de gebouwen? Hoe goed is de bevolking voorgelicht? Hoe serieus wordt het risico genomen?
Die theorie is ook maar weer gedeeltelijk geldig, dat maakt Japan ook wel weer duidelijk. Je kunt je voorbereiden op een aardbeving, maar op de gigantische en krachtige golven die erop volgen? Istanbul heeft het voordeel dat delen van de stad een flink stuk boven zeeniveau liggen, maar toch, veel huizen maken geen schijn van kans tegen de kracht van water. Ik ben geen deskundige natuurlijk, maar met zeeën ten noorden en zuiden van de stad die beide niet in directe open verbinding staan met een oceaan, kunnen golven nergens naartoe om hun hoogte en intensiteit te verliezen. De beelden die ik me in het hoofd haal zijn apocalyptisch en afschuwelijk.
Een vreselijk vooruitzicht voor de stad. Mijn collega’s en ik hadden het er natuurlijk over. Is het gebouw waarin we werken wel veilig? Ja, schijnt, maar eigenlijk geloven we er niets van. Ons kantoor zit op de negende en hoogste verdieping. Het is een illegale verdieping, zoals die er zo veel zijn. Bouw er een verdieping bij, verhuur ‘m en hop, mooi wat extra geld verdiend. Als het hard regent, klimmen er mannen het dak op om ad hoc reparaties uit te voeren zodat het binnen droog blijft. Als zo’n verdieping niet eens bestand is tegen een fikse regenbui, hoe kan ‘ie dan bestand zijn tegen een aardbeving?
Maar leidde dat inzicht tot enige actie? Hebben we noodzakelijke spullen klaarliggen bij onze bureaus, zoals een helm en zaklantaarn, en hebben we een voorraad voedsel in de keuken? Nee. Het is vreemd, maar het dringt gewoon niet door. We praten erover en gaan daarna weer over tot de orde van de dag. Zoals praktisch iedere Istanbuller. Aan het eind van de dag, op de boot op weg naar huis, werd de boot even flink heen en weer geschud door wat golven van een passerend vrachtschip. Iedereen aan boord had dezelfde gedachte, dat voelde je gewoon. Maar dat is dat. Zelfs de aardbeving die Izmit, een stad dichtbij Istanbul, trof in 1999 en waarbij vele duizenden doden vielen, heeft onze ogen niet geopend.
We geven graag de schuld aan het stadsbestuur. Die geven het slechtste voorbeeld mogelijk. Zoals zo vaak in dit land, is alles op papier aardig geregeld, maar schiet het in de praktijk niet op. Gebouwen kunnen bijvoorbeeld een certificaat krijgen als ze aardbevingsbestendig bevonden zijn. Van de grofweg 15000 publieke gebouwen (zoals scholen en ziekenhuizen) in Istanbul zijn er zo’n 250 gegarandeerd solide, en een heleboel anderen hebben ook zo’n certificaat zonder dat ze het verdienen. Er is geen nationaal lespakket om kinderen bewust te maken van de gevaren en ze te leren wat ze moeten doen bij een aardbeving. Geen voorlichting aan volwassenen, waarin ze wordt verteld dat uit een raam springen de kans op overleving niet per se vergroot. Niets.
Maar met de vinger naar de overheid wijzen is ook wel erg gemakkelijk. Wij, bevolking van Istanbul, kunnen het stadsbestuur ook onder druk zetten om eindelijk eens actie te ondernemen. Maar dat doen we niet. We doen niets. Er is iets dat ons passief maakt. En ik kom er maar niet achter wat dat is. Waarom, wáárom ráákt dat vooruitzicht op een verwoestende ramp ons niet?
Zou je niet eens moeten kijken naar het verantwoordelijksheid gevoel dat verder kijkt als verplichtingen aan de directe familie. Maar ook kunnen vooruitkijken met verantwoording voor alles en totaliteit van verantwoordelijkheids-gevoel voor alles. Denkelijk is dit een gemis. İs het verstoppertje spelen als men zegt: İk kan het niet weten of begrijpen? want dit is de letterlijke vertaling. En dit horen we zo vaak.
Sorry maar Fréderike, wat heb je met je site gedaan? de kleuren, disney letters, super bewerkte foto… je bent echt turks geworden na vijf jaar istanbul :) Nu we het over een natuurramp hebben is dit wel ironisch vind ik :)
Dag Hakan
Ik moest erg lachen om je reactie op de nieuwe foto,maar je zit wel fout. Deze foto is niet of nauwelijks bewerkt en ik kan het weten want ik ben haar moeder.
Heb zelf met eigen ogen gezien na de aardbeving van 17 augustus 1999 (die ik persoonlijk heb mogen meemaken, wat een kracht.Zat op de 10de verdieping en toen ik naar buiten keek zwiepten de gebouwen als bomen in de wind heen en weer) dat een gebouw van 4 verdiepingen in Avcilar enorme scheuren had in de muren. Kreeg van de gemeente een rood kruis (betekende slopen, niet te renoveren). Anno 2011 staat het er nog steeds. De eigenaar heeft natuurlijk de verantwoordelijke ambtenaren omgekocht en de scheuren met cement gedicht en geverfd. Bij de volgende aardbeving gaat deze geboeuw zeker neer. Er zitten geloof ik 5 huizen in dat gebouw. Dat zijn 5 huurders. Wanneer je er van uitgaat dat elke huurder uit een gezin van gemiddeld 4 personen is samengesteld dan kom je uit op minstens 20 personen. Als eigenaar van dat gebouw heb je dit op je geweten. Liever hij dan ik.