ISTANBUL – In Turkije wordt gevreesd dat het aangenomen wetsvoorstel in het Franse parlement, dat het ontkennen van de Armeense genocide in 1915 strafbaar stelt, het Turkse debat over de kwestie zal schaden. Dat debat is de laatste jaren juist voorzichtig op gang gekomen. De Armeense genocide ‘genocide’ noemen, leidt inmiddels niet meer tot veroordeling door een rechter.
De discussie in Turkije over de Armeense genocide is hevig deze week, maar sommigen betreuren het dat de Franse wet de aanleiding is. Advocaat en mensenrechtenactivist Orhan Kemal Cengiz, die veelvuldig over de gebeurtenissen in 1915 schrijft en het woord ‘genocide’ niet schuwt, schreef: ‘Ik ben niet de enige die de gruweldaden uit het verleden onder de aandacht brengt van het Turkse publiek. Hoe gaat de Franse wet die discussie beïnvloeden? Het antwoord is simpel: het debat wordt om zeep geholpen.’
‘Verraders’
De vrees is dat nationalisten het debat kapen, dat het nationalisme opleeft en een open debat over de genocide in de weg staat. Armeniërs worden door veel Turken nog altijd als ‘verraders’ gezien omdat ze rondom 1915 rebelleerden tegen het Ottomaanse Rijk, en de Franse wet versterkt dat beeld. Dat brengt verzoening tussen Turken en Armeniërs niet dichterbij.
Het overgrote deel van de Armeniërs in Turkije is fel tegen de Franse wet. Orhan Dink, de broer van de vermoordde Armeens-Turkse journalist Hrant Dink, stond de media te woord, en zei dat de wet de vrijheid van meningsuiting beperkt. Dink: ‘We moeten onze pijn niet in handen laten vallen van politici. Ik doe een beroep op hen die mijn pijn delen: zij zouden tegen deze wet moeten zijn omdat hij indruist tegen de mensenrechten.’
Turksheid
Er bestaat in Turkije geen wet die het bestempelen van de genocide als ‘genocide’ expliciet strafbaar stelt. In het verleden werd voor vervolging het beruchte artikel 301 uit de Turkse strafwet gebruikt, dat het ‘beledigen van Turksheid’ strafbaar stelt. Die wet werd onder druk van de Europese Unie aangepast in 2008. Sindsdien kan de openbaar aanklager niet meer op eigen houtje een 301-zaak beginnen, maar moet hij eerst toestemming hebben van de minister van justitie.
Het aantal 301-zaken daalde scherp, en sindsdien is er niemand meer aangeklaagd wegens het woord ‘genocide’. De laatste die werd veroordeeld voor het bezigen van het woord ‘genocide’, is de zoon van Hrant Dink, Arat. Hij werd in 2007, een aantal maanden na de moord op zijn vader, veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van één jaar.
Recente reacties