Intensieve dagen zijn het, helemaal in beslag genomen door het nieuws over de 35 burgers die omkwamen bij een bombardement door de Turkse luchtmacht. Details waar je koud van wordt, zoals: 28 van de 35 doden hadden dezelfde achternaam, en 17 van de doden waren jonger dan 18 jaar. De groep smokkelaars nam dezelfde route als altijd, vertelde een overlevende aan een onderzoeksteam van twee NGO’s die snel ter plekke waren. De gendarme en de politie wisten van het smokkelen, en tolereerden het. Smokkelen is al sinds generaties een belangrijke bron van inkomsten in de regio. Helemaal sinds de oorlog uitbrak tussen de staat en de PKK, in de jaren tachtig, en landbouw en veeteelt steeds minder goed mogelijk was doordat grote delen van het land tot verboden militair gebied werden verklaard.
Wat me maar niet loslaat, zijn de voorspelbare reacties van verschillende kanten. Van de media, bijvoorbeeld. Ik was stomverbaasd te horen dat TV-stations directe instructies krijgen uit Ankara over hoe ze het nieuws moeten brengen (lees hier mijn verhaal daarover), maar voor de rest ben ik nauwelijks verbaasd. Nadat regeringspartij AKP met een statement kwam, kon het nieuws worden uitgezonden, maar TV-kanalen moesten nog steeds erg voorzichtig zijn over wie ze wel en niet aan het woord lieten en welke belden ze wel en niet uitzendden.
Smokkelroutes
De kranten lijken niet veel instructie nodig te hebben. De burgers werden laat op woensdagavond gedood, vroeg in de morgen op donderdag werd het nieuws bekend, dus de eerste kranten die erover publiceerden, verschenen op vrijdag. Tijd genoeg, zou je denken, om het verhaal vanuit verschillende invalshoeken te brengen. Maar nee, helaas ging de meerderheid van de kranten niet veel verder dan de officiële verklaringen. Geen enkele krant meldde bijvoorbeeld het eerste rapport dat op donderdag door twee NGO’s werd gepubliceerd, en waarin duidelijk werd dat de politie en gendarme wisten van het smokkelen en de smokkelroutes bij iedereen bekend waren. Dat roept toch op zijn minst vragen op over de inlichtingen die werden aangeleverd voor de aanval, maar het werd in geen enkel artikel gemeld. Sommige kranten haalden de woorden aan van de ene overlevende van het drama, maar aan de feitelijke bevindingen van de NGO’s werd geen woord gespendeerd.
Sommige kranten kozen het nieuws niet eens als de opening van hun voorpagina. Eén van de grootste kranten, Hürriyet, zette gewoon de geplande voorpagina door: een blij verhaal over een ‘containerdorp’ in het plaatsje Ercis, waar onlangs een aardbeving plaatsvond, en waar de wooncontainers door Hürriyet werden betaald. Schaamteloze zelfpromotie op een dag waar een tragedie als belangrijkste nieuws gemeld had moeten worden. Milliyet, ook een grote krant, koos als belangrijkste nieuws het veto dat president Gül uitsprak tegen het besluit van het parlement de pensioenen voor parlementariërs flink te verhogen. Een hoek van de pagina was ingeruimd voor de doden van Uludere.
Terroristen
De verslaggeving door de Turkse media zorgde ervoor dat geen Turk een slechte nacht hoefde te hebben door de gebeurtenissen in Uludere. Wie niet zelf op zoek ging naar nieuws van verschillende kanten, kon gaan slapen zonder dat zijn overtuigingen aan diggelen gingen. Ja, er kwamen 35 burgers om door de Turkse luchtmacht, maar, tja, er zijn al die ‘maren’. Maar: het waren smokkelaars, wat deden ze daar eigenlijk bij de grens, en: maar er zijn PKK-kampen in de grensstreek, dus onbedoelde doden zijn dan een onvermijdelijke bijkomstigheid.
En toen er beelden en foto’s van de begrafenis doorsijpelden, vielen voor veel Turken alle puzzelstukjes definitief op hun plaats: op de doodskisten lagen rood-geel-groene vlaggen – de Koerdische kleuren, maar veel Turken beschouwen ze als de kleuren van de PKK. Ook was een portret van Öcalan te zien. Zie je wel, konden mensen toen gemakkelijk denken, het zijn gewoon allemaal terroristen! Geen krant nam de moeite om de dorpelingen zelf te vragen: waarom bedekken jullie de kisten met vlaggen in die kleuren? Wat betekenen die kleuren voor je? Waarom dat portret van Öcalan? Vertel ons eens, over jullie dagelijks leven. Vertel eens, hoe je dagelijks leven wordt beïnvloed door de nog altijd onopgeloste Koerdische kwestie en de voortdurende oorlog tussen de staat en de PKK.
Aan pro-PKK kant waren de reacties net zo voorspelbaar. In het kort: de staat plande de aanval en het bombardement is onderdeel van de etnische zuivering van hetKoerdische volk. Sommigen gebruikten zelfs het woord ‘genocide’. Met slogans als: ‘Erdogan massamoordenaar’.
Vaste overtuigingen
De automatische reacties aan beide kanten doen me denken aan kuilen in een weg. Er staat water in zo’n kuil, en onder het gewicht daarvan wordt de kuil steeds groter en dieper. En hoe groter en dieper hij wordt, hoe meer water er weer instroomt, puur door de zwaartekracht. Mensen hebben vaak zo’n kuil in hun gedachten, met daarin hun vaste overtuigingen. Als er nieuwe informatie binnenkomt, is de kans groot dat die informatie meteen de overtuigingenkuil ingaan – die weg is nu eenmaal het makkelijkst, net zoals water naar het laagste punt stroomt. Hoe meer ideeën er in de gedachtenkuil stromen, hoe groter die kuil wordt, en hoe moeilijker het wordt buiten de kuil te denken. Een cirkel.
Die cirkel kan verbroken worden, maar daar moet je wel moeite voor doen, en soms heb je daarvoor hulp van buiten nodig. Iemand moet je dwingen buiten je vaste overtuigingenkuil te denken. Ik ben bang dat geen enkel onderzoek naar de burgerdoden dat in Turkije gedaan zal worden, daar een bijdrage aan kan leveren. Onderzoekt het leger en/of de staat wat er gebeurde, dan vertrouwt geen Koerd het zaakje, zelfs niet als het onderzoek behoorlijk is uitgevoerd. Als IHD en Mazlum-Der (de twee organisaties die het pre-rapport publiceerden) een onderzoek doen, zullen veel Turken er geen vertrouwen in hebben, temeer daar IHD door een deel van de Turken als pro-PKK wordt gezien. Iedereen zal, kortom, de resultaten genoegzaam in zijn eigen gedachtenkuil laten stromen. Geen waarheden zullen aan het wankelen worden gebracht, en dat is dat. Onbevredigend voor iedereen, en het zal een oplossing van het conflict dat aan het drama ten grondslag ligt, zeker niet dichterbij brengen.
Nieuwe scheidslijnen
Daarom is een onderzoek door een onafhankelijke instantie belangrijk. IHD en Mazlum-Der stellen voor dat de Mensenrechtencommissie van de VN onderzoek komt doen. Zo snel mogelijk, voordat er bewijs vernietigd kan worden. Ik hoop dat de staat daar toestemming voor geeft. Het is waarschijnlijk de enige organisatie die mensen kan dwingen buiten hun gedachtenkuilen te denken. Zo’n onderzoek staat mensen niet toe de uitkomsten meteen terzijde te schuiven als ze niet passen bij hun vaste overtuigingen. Er zal een nieuwe scheidslijn zichtbaar worden tussen twee groepen: zij die buiten hun gedachtenkuilen kunnen en willen denken, en zij die dat weigeren. Met andere woorden: tussen zij die werkelijk aan vrede willen werken, en zij die dat niet willen.
2 Comments »
2 Responses to “Uludere-onderzoek, of: de kuiltjes in onze gedachten”
Comments
Blog posts on this article
-
jan 15 2012 / 9am
[...] Voor deze site: Uludere onderzoek, of: de kuiltjes in onze gedachten [...]
Kan mij niet voorstellen dat de overheid toestemming geeft voor een onafhankelijk onderzoek, er komt dan te veel aan het licht. Het is in triest!