De homo’s in de film Zenne dancer kussen elkaar op de wang, niet op de mond. De enige keer dat ze verder gaan dan dat, is wanneer ze foto’s nodig hebben van homosex, om daarmee een commissie van het leger ervan te overtuigen dat ze homo zijn en daarom vrijgesteld moeten worden van militaire dienst (wat niet bedacht is voor de film, maar een gangbare procedure is in het Turkse leger). Dan, als het ‘moet’, zoenen ze echt, en zien we de suggestie van sex. Het maffe is, één van de mannen, de Duitser Daniel, is bi, en als een vriendin hem bezoekt gaat zij wél meteen op schoot en zij begint wél meteen heftig te zoenen. Hij wijst haar af: hij is verliefd op zijn Turkse vriend.
Het moet een hele toer zijn geweest voor de regisseur en producent om een film voor een breed publiek te maken over een eermoord op een homo en over de behandeling van homo’s in Turkije. Om een balans te vinden tussen het vertellen van een echt homosexueel liefdes- en vriendschapsverhaal en tegelijkertijd het publiek niet te veel te schokken met expliciete beelden. Want dat is waar een flink deel van het Turkse publiek werkelijk geschokt om zal zijn: echt liefde, inclusief sex, tussen twee mannen.
De andere schok in de film is een tragedie uit 2008 waarop de film is gebaseerd: Ahmet Yildiz, een student in Istanbul oorspronkelijk uit de conservatieve zuidoostelijke regio Urfa, werd door zijn eigen vader vermoord omdat hij homo was. De moord staat bekend als de eerste eermoord op een homo die veel aandacht kreeg in de media. De vader is not altijd niet gearresteerd, hij houdt zich waarschijnlijk schuil in Noord-Irak.
Eerlijkheid
In het kort zou je kunnen zeggen dat de film Zenne Dancer (wat ‘mannelijke buikdanser’ betekent) een balans probeert te vinden tussen wat Turken over het algemeen schokt – homoliefde – en wat vaak wel wordt veroordeeld maar tegelijkertijd nog wijd verbreid is en zelfs soms nog wordt vergoeilijkt: eermoord. Wat statistieken: een onderzoek uit 2008 door de Bahcesehir Universiteit wees uit dat 88% van de Turken bezwaar heeft tegen een homo of atheist als buurman, of een ongetrouwd stel. Cijfers van de Turkse overheid laten zien dat er in Istanbul alleen al elke week een eermoord plaatsvindt, en dat er landelijk zo’n duizend eermoorden waren (vooral op vrouwen en meisjes) tussen 2003 en 2008.
In de Turkse samenleving is vrijheid voor het individu en het zoeken naar persoonlijk geluk ondergeschikt aan het beswchermen van de eigen familie en het respecteren van tradities. Wie de tradities niet respecteert, kan serieus in de problemen komen.
In de film wordt dat mooi neergezet door een gesprek tussen de twee geliefden, Daniel en Ahmet. Daniel spoort Ahmet aan om zijn conservatieve familie eerlijk over zijn sexuele identiteit te vertellen. ‘Eerlijkheid is altijd het beste’, zegt hij. ‘Uiteindelijk houden je ouders van je’. Vooral om die laatste zin moest ik erg grinniken: het is zó typisch voor de westerse manier van denken. Je ouders zullen hooguit tijdelijk geschokt zijn als hun kind vertelt dat hij homo is, maar na een tijdje wennen ze eraan en openen ze hun armen weer voor je. Ahmet antwoordt: ‘Je snapt het niet. Eerlijkheid kan dodelijk voor me zijn.’
Geen andere uitweg
Ahmets ouders houden van hun zoon, dat is in de hele film zo duidelijk als wat. Maar die liefde is niet sterk genoeg om de traditionele overtuigingen overboord te zetten. Ahmet weigert naar zijn familie terug te gaan en ‘hulp’ te aanvaarden van de imam om zo van zijn ‘ziekte’ af te komen. Zijn vader ziet geen andere uitweg dan naar Istanbul te reizen en zijn zoon neer te schieten. In een latere scene zien we Ahmets moeder, die de moord aanmoedigde, hartverscheurend huilen.
De film won prijzen op Turkije’s belangrijkste filmfestival in Antalya. Hij draait nu in bioscopen in het hele land, ook in conservatieve steden als Trabzon, Konya en Diyarbakir. Ik vraag me af wat voor publiek de film daar trekt, en hoe zij zich na de voorstelling voelen. De boodschap van de film is helder, en wat het meest schokkend moet zijn is de moord. Welk deel van het publiek zou moeten toegeven dat ze diep van binnen eigenlijk méér geschokt zijn door de vage maar onmiskenbare homosexscene? Hoeveel gaat de film bijdragen aan het veranderen van de houding tegenover homo’s? Kunnen homo’s gewoon zoenen in de volgende grote film over homorechten?
3 Comments »
3 Responses to “Een kus op de wang”
Comments
Blog posts on this article
-
feb 24 2012 / 9pm
[...] Lees hier een blogje over de film Zenne (zie kadertje). Recommend on Facebook Share on Linkedin Share with Stumblers Tweet about it Subscribe to the comments on this post [...]
wat een ongelofelijk goed artikel weer van je, Frederike
het is echt ongeloofelijk maar waar, wat ben jij toch een goede journalist zeg!!!!
GO GIRL!!!
het zijn ook echt hartstikke belangrijke onderwerpen wat jij toch weer even op de kaart zet