Wat me het meest bijgebleven is, was de sfeer in de rechtszaal. Niet grimmig, niet kwaad, maar wonderlijk genoeg juist ontspannen. Terwijl het hier toch om een van de grote politieke show-processen van Turkije gaat.
Begin deze maand begon een reeks zittingen in de zaak tegen tientallen prominente Koerdische politici, bestuurders en activisten, waaronder het BDP-parlementslid Selma Irmak. Ik was er een hele dag bij. De zaak sleept al jaren voort, en enig eind lijkt er niet in zicht, ondanks dat er deze maanden vaak meerdere zittingsdagen per week zijn, wat ongebruikelijk is in het Turkse rechtssysteem. Het gaat om de zogeheten KCK-processen, genoemd naar de Koerdische koepelorganisatie waar de verdachten contact mee zouden hebben.
Ook de PKK is verbonden aan de KCK, net als vele uiteenlopende andere Koerdische groeperingen en organisaties. Ben je als Koerd politiek actief, dan heb je dus zo ongeveer automatisch ‘banden met terrorisme’. Gevolg: er zitten een paar duizend niet-gewelddadige Koerden achter slot en grendel. Sommigen al een jaar of drie, soms nog altijd zonder officiële aanklacht. Voor veel mensen is het bepaald niet de eerste keer dat ze vanwege hun activisme gevangen zitten.
Laag hek
De zaken worden niet individueel behandeld, zoals natuurlijk wel zou moeten in een strafzaak. Er staan tegelijkertijd een stuk of vijftien vrouwen en zestig mannen terecht. Zij zitten direct tegenover de rechters, de mannen apart van de vrouwen. De aanklager en de advocaten zitten aan de zijkanten. Om de verdachten heen zit en staat een cordon van jonge gendarmes, waarschijnlijk dienstplichtige soldaten. Dan is er een afscheiding van alleen een laag hek, en daarachter is de publieke tribune, met pers en met familieleden en vrienden van de verdachten.
Voor de zitting begint, wordt er druk gecommuniceerd tussen de verdachten en hun vrienden en familie. De familie kan hun man, vrouw, zoon, dochter, vader of moeder bezoeken in de gevangenis, maar anderen niet. De verdachten verdringen zich achter de ruggen van de gendarmes om naar hun familie en vrienden te zwaaien en ze proberen zich verstaanbaar te maken om nieuwtjes en steunende woorden uit te wisselen.
Toen de zitting eenmaal begonnen was, praatten de verdachten onder elkaar. Ze zaten gedraaid op hun stoelen in groepjes te kletsen, de mannen en vrouwen communiceerden langs de gendarmes tussen hen in heen, sommige mannen sliepen op de schouder van de verdachte naast ze.
Saaiste stem
Wat de rechter te berde bracht, leek ze niet in het minst te interesseren. Geen wonder ook, als je hoorde wat die te melden had. Hij las het bewijs voor, en dat was ronduit hilarisch en er werd soms ook om gelachen – maar wel beschouwd was het zo treurig als wat natuurlijk. Het ging om (soms illegaal verkregen) verslagen van telefoongesprekken over vaak helemaal niets. Stel je dus een rechter voor die met de saaiste stem die hij in huis heeft voorleest: ‘Hallo hoe is het, prima dank je en met jou, kom je vanavond, ja ik kom maar misschien wat later, komen de anderen ook, ja de anderen komen ook, hebben we nog iets nodig behalve de formulieren, nee volgens mij niet, nou tot vanavond dan, ja tot vanavond, pas goed op jezelf, jij ook.’ Uren achtereen.
Het voorlezen van het non-bewijs werd onderbroken als er een vraag aan een verdachte werd gesteld. Dan werd het iets stiller in de rechtszaal. De verdachte antwoordde zoals gebruikelijk in deze zaak in het Koerdisch. De rechter staat dat niet toe, en sluit de microfoon van de verdachte na een woord of acht. De notulist noteert iets als ‘verdachte gebruikt onbekende taal’, de verdachte praat zonder microfoon verder, waarna de advocaat het in het Turks overneemt.
Daar valt overigens nog wel iets interessants over te zeggen, over het feit dat de verdachten zich niet in het Koerdisch mogen verdedigen. Volgens de Turkse wet mag een verdachte zich verdedigen in zijn moedertaal, en voor veel verdachten in deze zaak is dat Koerdisch. Sommigen vinden het terecht dat de rechter in dit geval geen Koerdisch toestaat en dat de verdachten misbruik maken van het wetsartikel over moedertaal, omdat ze allemaal ook vloeiend Turks spreken en zich dus in de officiële taal van het land kunnen uitdrukken. Klinkt misschien niet onlogisch, maar is het toch. De KCK-processen zijn puur politiek en worden om geen andere reden gehouden dan de Koerdische politieke beweging het zwijgen op te leggen. En dan zouden de verdachten zich flexibel moeten opstellen en Turks moeten spreken? Nee, zij stellen zich natuurlijk óók politiek op, en behouden zich dus het recht voor zich in hun eigen taal te verdedigen.
Machteloosheid
Er waren natuurlijk een paar pauzes, maar in feite ging dit theater de hele dag door, en dat gaat nog (minstens) een week of wat zo verder. Ook tijdens de pauzes werd er steeds druk gecommuniceerd tussen de bezoekers en de verdachten. Via één van de familieleden kwam ik in contact met Selma Irmak, die me op afstand bedankte voor mijn aanwezigheid. Ik vroeg half gebarend en nog net niet schreeuwend hoe het met haar ging, en ze gebaarde ‘goed’. Ik hoop dat ze mijn ‘kendine iyi bak’, ‘pas goed op jezelf’, ook meekregen heeft.
Eigenlijk is ‘ontspannen’ het woord niet voor de sfeer in de rechtszaal. Goed, er werd gelachen, er werd gekletst en gezwaaid, er werd geslapen, maar ik denk dat dat voortkomt uit machteloosheid. De verdachten in de KCK-processen en hun familie en vrienden, én hun advocaten, hebben geen enkele invloed op de rechtszaak waar ze in verzeild zijn geraakt. Dan kun je kwaad worden, verontwaardigd doen of een grimmig spelletje spelen met de bewakers, rechters of aanklagers, maar dat helpt allemaal toch helemaal niets. Je kunt je energie dan inderdaad beter gebruiken om deze juridische onderdrukking zo goed mogelijk door te komen.
4 Comments »
4 Responses to “KCK-processen: theater in de rechtszaal”
Comments
Blog posts on this article
-
jul 06 2012 / 5pm
[...] bekendste zaken die nu door de SBR’s worden behandeld, zijn de KCK-zaak en de Ergenekon-zaak. Beide zijn, zacht uitgedrukt, controversieel. Een onvoorstelbaar aantal [...]
Goed stuk. Ook fijn en belangrijk voor de talloze Koerdische politici, activisten en intellectuelen dat een journalist uit Nederland hier over schrijft. Ik hoop dat je er meer over zult schrijven.
De Friezen mogen volgens de wet overal in Nederland hun rechtzaak in het Fries voeren. Toch mogen ze dit in de realiteit enkel in Friesland:
“Op basis van de huidige wetgeving kan in de nieuwe rechtbank Noord-Nederland of in het nieuwe gerechtshof Arnhem-Leeuwarden ook buiten de provincie Fryslân Fries worden gesproken. De Raad voor de Rechtspraak heeft aangegeven dat dit niet wenselijk is en wil dit recht beperken tot zittingen in een “een in de provincie Fryslân gelegen rechtspraaklocatie van de rechtbank Noord-Nederland of het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden”.”
http://www.ankerenanker.nl/index/toonitem/6407/36172/Fries-in-rechtszaal-ook-buiten-Friesland%3F-%2823-02-2011%29.html
In Nederland is een felle discussie aan de gang of het Fries overal in de rechtzaal gebruikt mag worden, en ik kan je zeggen dat de reacties over Friezen op de Nederlandse fora niet anders waren dan over Marokkanen of Moslims. Sinds vorige maand is ook de status van het Nedersaksisch verlaagd waardoor deze aparte taal geen bijzondere rechten meer heeft. En dat terwijl ze juist tweetalige naambordjes etc wilden gaan invoeren.
Ik wil natuurlijk niet altijd de vinger naar Nederland wijzen, maar ondertussen heeft de AKP wel bekend gemaakt dat het het Koerdisch als keuzevak wilt gaan introduceren op middelbare scholen.
Ihsan, wat een volstrekt idiote vergelijking. Worden er in Nederland op grote schaal politieke processen gevoerd tegen Friese politieke activisten, zitten er duizenden vreedzame Friese burgemeesters, bestuurders en advocaten in de bak? Het gaat bij de KCK-processen om puur politieke processen om de Koerdische politiek het zwijgen op te leggen. En dan kom jij met de paar lessen Koerdisch die de AKP toestaat om de schijn naar de buitenwereld op te houden? Sjongejongejonge.