Assistente en ik drinken een kopje Turkse koffie met de burgemeester. We zijn in een stadje in de regio Batman in het zuidoosten van Turkije. Het stadje heeft tienduizend inwoners en is prachtig gelegen in kaal heuvelland tegen een achtergrond van besneeuwde bergtoppen. Hier komen niet zo vaak ‘vreemden’, dus werd ons aangeraden de burgemeester even op de hoogte te stellen van onze komst. Natuurlijk moeten we op de koffie komen, en daar zitten we dan, moe-gereisd een babbeltje te forceren.
Maar al snel wordt het gesprek interessant. De burgemeester wil bij de komende lokale verkiezingen, eind maart, zijn titel prolongeren, maar het is niet helemaal duidelijk voor welke partij hij gaat uitkomen. Hij is eigenlijk van de (regerende) AKP, maar die hebben zomaar een andere kandidaat naar voren geschoven. Wil hij burgemeester blijven, dan moet hij zich bij een andere partij aansluiten. Dikke kans dat het de DSP wordt, een kleine linkse partij. Geloof mij, de AKP en de DSP hebben niets, echt niets gemeen, dus het mag een wonderlijke overstap heten. Hoewel… als je de werkelijkheid van de politiek in het zuidoosten kent, is het ook weer niet zó wonderlijk. Wie de macht heeft, wordt hier namelijk niet bepaald in het stemhokje, maar door de aga (spreek uit ‘aaha’), oftewel grootgrondbezitter. In elke regio ‘regeren’ verschillende aga’s, en die hebben allemaal een ‘asiret’ om zich heen, een soort ‘familie’ die ook familie’s behelst die geen bloedverwanten zijn. Er zijn grote, machtige en oude asiret, maar ook kleinere en minder invloedrijke. Nu blijken in deze regio een paar asiret met elkaar overhoop te liggen. Tot die machtsstrijd is beslist, stelt de burgemeester zich niet kandidaat voor herverkiezing. Als de machtige aga, die tot nu toe achter de burgemeester stond, zijn macht weet te behouden, dan weet de burgemeester dat hij voldoende stemmen zal krijgen voor zijn herverkiezing. Vervolgens sluit hij zich aan bij een partij die hem wel wil kandideren, in dit geval de DSP. En voila: hij is van zijn herverkiezing verzekerd, nog voor er ook maar één stem is uitgebracht. Hoe dat laatste stapje werkt? Heel simpel: de aga draagt de mensen in zijn asiret op te stemmen voor de kandidaat die hij steunt. En dat doen de mensen dan. Stem je als gewone burger op een ander en de aga komt erachter, dan kan het zomaar zijn dat je bijvoorbeeld het land van de aga niet meer mag bewerken en ineens zonder inkomen zit, of dat je minder bescherming van je asiret krijgt als je eens in problemen komt. Buiten dat blijken mensen niet eens te overwegen op een ander te stemmen dan op de favoriet van de aga. Het aga-systeem is oud, oeroud, en de mensen zijn het zo gewend.
En ik? Ik wist natuurlijk van het aga-systeem, maar ik wist niet dat het zo openlijk functioneert. Het verbaasde me dus dat de burgervader ons binnen vijf minuten vertelde dat er wat aga-problemen waren die zijn kandidatuur wat vertraagden. Ik dacht dat de machthebbers nog wel enige moeite zouden doen de schijn van democratie op te houden.

No Comments »

Leave a Reply