Wat verschrikkelijk om opnieuw wakker te worden met het nieuws van een moord door de staat. Deze keer is het slachtoffer Berkin Elvan, vijftien jaar oud. Tijdens de Gezi-demonstraties in Istanbul vorig zomer ging hij brood halen voor zijn familie. Hij werd geraakt door een traangasgranaat van de politie. In het ziekenhuis raakte hij in coma, en vanmorgen vroeg, 269 dagen later, is hij dood gegaan.
Berkin Elvan
Deze laatste staatsmoord herinnert me aan de andere moorden waar de staat verantwoordelijk voor is en die gebeurden sinds ik in Turkije woon. Hrant Dink, january 2007, minder dan een maand nadat ik in het land arriveerde. Ik kan niet eens in woorden vatten wat een indruk die afschuwelijke gebeurtenis op me maakte. De dagen erna die ik bij buiten bij de redactie van Agos doorbracht, de massale begrafenis, en in de jaren daarna de schaamteloze manier waarop de staat weloverwogen een diepgaand onderzoek naar de moord frustreerde – een schande die voortduurt tot op de dag van vandaag.
Een nog grotere invloed had het bombardement van Roboski/Uludere. Ik hoorde erover vlak nadat ik wakker werd op 29 december 2011, een paar uur na de tragedie waarbij de staat 34 burgers, waarvan het merendeel minderjarig, de dood in bombardeerde. Het werd met opzet gedaan, laat ik dat er nog even bijzeggen. In de meer dan twee jaar die sindsdien voorbijzijn gegaan, heb ik Roboski keer op keer bezocht, en ben ik steeds geschokter geraakt door niet alleen de massamoord maar ook door de manier waarop de staat het bombardement onder het tapijt veegt.
Hrant Dink
En nu Berkin Elvan. Gisteren kwam het nieuws dat zijn lichaamsgewicht gedaald was tot nog maar zestien kilo. Zo licht als een veertje voor een vijftienjarige. Niet genoeg om vast te houden aan het leven. ‘Niet Allah heeft mijn zoon van me afgenomen, maar Tayyip Erdogan’, zei Berkin’s moeder Gülsüm terwijl ze huilde. En we weten nu al dat er geen gerechtelijk onderzoek zal worden geopend tegen hen die verantwoordelijk zijn voor Berkin’s dood – en premier Erdogan is de hoogste verantwoordelijke – laat staan dat er iemand vervolgd en gestraft zal worden. De staat zal er weer mee wegkomen. Er zal geen gerechtigheid zijn voor kleine Berkin en voor zijn familie.
In de (bijna) eeuw die de Republiek Turkije nu bestaat, is de staat nooit verantwoordelijk gehouden voor de duizenden moorden die ze op haar geweten heeft. Vanaf de vroegste jaren van de republiek heeft de staat genadeloos gemoord om degenen met macht te beschermen en is daar altijd mee weggekomen, elke keer weer, zonder uitzondering. Degenen die zich tegen Atatürk’s hervormingen verzetten, de rebellenleider sjeik Said, de burgers van Kocgiri en Dersim, de tientallen die doodgemarteld werden in de gevangenis na de militaire coup van 1980, de slachtoffers van de Sivas-moorden in 1993 en van de pogroms tegen Grieken in 1955, de journalist Ugur Mumcu en de schrijver en intellectueel Musa Anter – de lijst is eindeloos en kent geen uitzonderingen op de regel dat de moorden allemaal onopgelost zijn terwijl iedereen weet wie erachter zit.
Roboski
Maar op een dag moet de uitzondering komen. Er moet een staatsmoord komen – en echt, twijfel er niet aan dat er nog meer zullen volgen – die wél fatsoenlijk wordt onderzocht. Want Turkije moet veranderen, het kan niet dat het systeem tot in lengte van dagen wegkomt met wreedheden. De burgers van Turkije zijn zich steeds bewuster van het ware gezicht van de staat en eisen gerechtigheid, op steeds luidere toon. Het is niet mogelijk dat dit op een dag níet tot de val van het systeem leidt.
Eén staatsmoord zal uiteindelijk de eerste zijn die diepgaand wordt onderzocht. Eén vertegenwoordiger van de staat zal de eerste zijn die zich voor een rechter moet verantwoorden en achter de tralies belanden wegens gepleegde misdaden. Eén familie zal de eerste zijn om te ervaren hoe gerechtigheid voelt en er kracht uithalen voor het verwerken van hun verlies. Dat onderzoek, die gevangenisstraf, die kracht zal dan de eerste zijn in een lange reeks waarin de staat verantwoording aflegt. Niet alleen de betrokken families, maar het hele land zal een begin kunnen maken met helen. Laat die dag alsjeblieft snel komen. Turkije heeft het zo nodig.
Berkin Elvan, we zullen je, net als degenen voor jou en degenen die nog komen, nooit vergeten.
Update: klik hier voor een lijst met alle kinderen die door de staat werden vermoord sinds 1989.
Recente reacties