Een zee van vlaggen, net als op elke verkiezingsrally in Turkije. Deze keer waren het de rode vlaggen van de grootste oppositiepartij, de CHP, de Republikeinse Volkspartij, en blauwe met een portret erop van partijleider Kemal Kilicdaroglu. CHP-supporters zwaaiden met hun vlaggen op het ritme van de muziek die werd gespeeld. Opzwepende verkiezingsliederen, en nummer van artiesten op een groot podium. Ik vroeg een vrouw naast me wie een bepaalde artiest was. Ze was verbaasd dat ik hem niet kende. Ik zei: ‘Ik ben buitenlander, ik ken niet al die mensen.’ Ze lachte, beantwoordde mijn vraag en vroeg of ik uit Europa kwam. Ja, uit Nederland. Haar gezicht veranderde op slag: de glimlach maakte plaats voor een grimmige trek, haar ogen schoten ineens vol vuur. Ik snapte niet alle details van wat ze zei, maar het was duidelijk dat ze niets ophad met Europa.
Ik stond oog in oog met wat ik ‘de oude CHP’ noem. Deze vrouw leek dat precies te representeren. Grimmig en makkelijk boos te krijgen, nationalistisch, een Atatürk-aanhanger zonder spoortje twijfel, fel tegen alles en iedereen die wil morrelen aan de doctrines van de staat die al decennia in marmer gebeiteld staan. Vaak zijn deze CHP-aanhangers nogal bemiddeld: ze komen uit families met posities in het staatsapparaat, of uit rijke zakenelites.
Volkspartij
De CHP heeft het prima gedaan voor deze groep kiezers, de afgelopen jaren. Ze weigerden elke samenwerking met regeringspartij AKP, want die beschuldigen ze ervan het secularisme in gevaar te brengen, en ze verdedigden de oude machten in dit land, zoals het leger. Het vreemde is, de CHP zou een sociaal-democratische partij zijn, een volkspartij. En als ze iets níet zijn geweest, dan is het wel dat.
Je ziet dat ook in de verkiezingscampagne. Ik woon in een vrij armoedige buurt waar potentieel winst te halen valt voor een echte volkspartij. Er wonen ook heel wat Roma, en als de CHP zich van haar sociaal-democratische kant zou laten zien, zouden ze beleid uitstippelen voor deze gediscrimineerde groep en kiezers trekken. Maar de CHP voert hier niet eens campagne, behalve dan die lawaaiige bus bij de haven van Üsküdar. Als je de CHP campagne wilt zien voeren, dan moet je naar de rijke buurten. Daar zit hun achterban. Dat lijkt me een aardige illustratie van hoe ontzettend het mis is gegaan met de sociaal-democratie in Turkije.
Is er hoop? Ja, er is hoop. Ik was afgelopen zaterdag bij de grote CHP-verkiezingsbijeenkomst met een groepje jonge CHP-aanhangers. Twintigers, goed opgeleid, met hun blik op de toekomst gericht in plaats van het verleden op te hemelen. Eén van hen, Damla Cihangir (links op de foto, en hier op twitter) vertelde me dat ze altijd op de CHP heeft gestemd, maar niet omdat ze het zo’n geweldige partij vond. ‘Sinds ik mag stemmen heb ik me nog door geen enkele partij vertegenwoordigd gevoeld’, vertelde ze me. ‘Ik stemde alleen maar CHP omdat ik geen alternatief zag.’ Treurig, toch?
Maar er is iets veranderd. De CHP heeft sinds ruim een jaar een nieuwe leider, Kemal Kilicdaroglu. Deze groep jonge mensen geeft hem niet alleen het voordeel van de twijfel, maar zelfs hun volle steun. De CHP-campagne heeft voor een flink deel in het teken gestaan van klassieke sociaal-democratische thema’s, zoals minder armoede en meer gelijkheid tussen arm en rijk. Kilicdaroglu wil een systeem van familie-verzekeringen instellen, armen 600 lira per maand geven om ze van een basisinkomen te voorzien en het inschrijfgeld voor de universiteit afschaffen (maar jammer dat hij er niet bij vertelt waar hij het geld daarvoor vandaan gaat halen). Hij heeft zelfs voorgesteld Turkije enigszins te decentraliseren, en voerde campagne met dat voorstel in het Koerdische zuidoosten van het land. Als je weet hoe belangrijk de ‘eenheid van de staat’ is als één van de peilers van de republiek, dan is dat best moedig.
Het mooie van Damla en haar vrienden is dat zij de afgelopen maanden hebben geprobeerd de groep potentiële CHP-kiezers te bereiken die de CHP zolang heeft genegeerd. Ze gingen op pad in arme wijken. Belden bij bewoners aan, praatten met ze over moeilijkheden in hun leven en vertelde ze over plannen van de CHP. Veel mensen reageerden verbaasd en lieten weten dat ze de CHP nog nooit in hun wijk hadden gezien. Damla: ‘Er zijn meer jonge mensen die zich bij de CHP aansluiten, overal in het land, en wij willen die groepen met elkaar in contact brengen en zo samen sterk staan voor verandering.’
Serieus
De CHP zal groeien in de komende verkiezingen, de peilingen verwachten dat de partij van 21% naar 28% gaat, of zelfs 30%. Ik ben nog niet overtuigd van veranderingen binnen de partij. Ze zullen het na de verkiezingen waar moeten maken en Kilicdaroglu zal moeten laten zien dat hij de sociaal-democratie werkelijk serieus neemt. Vooralsnog staat hij ergens tussen de nieuwe en de oude CHP in – laten we niet vergeten dat hij een paar heren die worden verdacht van het beramen van een militaire coup als kandidaat-parlementariërs op de kieslijsten zette.
Damla ziet Kilicdaroglu als de hoop van de CHP, maar ik draai dat liever om. De aanhang zoals Damla en haar vrienden, zij zijn de hoop van de CHP. Als zij zichzelf laten horen en doorgaan zich in te zetten voor een positievere, toekomstgerichte CHP, dan lukt het misschien de oude, boze, grimmige, nationalistische CHP’ers aan de kant te zetten. Ze zouden de partij van binnenuit kunnen veranderen. En uiteindelijk kan alleen dat een echte en blijvende verandering brengen.
Het valt mij op dat ik in de Nederlandse berichtgeving helemaal niets lees over een grote nieuwe partij Hak ve Esitlik Partisi met als leider Osman Pamugolu, die een kans maakt op zetels in het parlement. De partij Hepar ( in het kort) is een echt sociaal democratische volkspartij waarbij vele jongeren zich aansluiten.
ik begin me nu toech wel een beetje zorgen te maken.
is alles wel goed met je Frederike. ik begin je nu wel te missen hoor. laat wat van je horen aub.