Didim, een mooi plaatsje aan de westkust van Turkije. Sinds vier dagen liggen er 65 mensen in de tuin van een overheidsgebouw. Ze slapen er op van overheidswege verstrekte matrasjes en onder Turkse dekens, en de staat geeft ze te eten. Waar ze vandaan komen? Uit de Palestijnse Gebieden, Irak, Iran, Somalië en Eritrea. Er zijn vijf vrouwen bij, en ook twee kinderen. Ze zijn opgepikt uit zee: ze waren in een gammel bootje onderweg van Didim naar het Griekse mini-eilandje Farmakoni, pakweg twaalf kilometer uit de kust. Het is een schande, roepen de kranten, dat de overheid geen plekje heeft voor deze mensen. De kindjes rillen ‘s nachts van de kou!
Feit is dat dit gewoon simpelweg de werkelijkheid is van vluchtelingen in Turkije. De staat doet niets, helemaal niets voor ze. Een matrasje en een deken uitdelen is al heel wat, zou je kunnen zeggen. Turkije heeft het Verdrag van Geneve ondertekend en is daarmee partij in het vluchtelingenverdrag, maar heeft decennia geleden een uitzonderingspositie ingenomen. Die komt erop neer dat Turkije alleen vluchtelingen opneemt als ze uit een Europees land komen. In die tijd – het na-oorlogse Europa – waren die er wel, maar nu natuurlijk al lang niet meer. Maar Turkije is wél een veelgebruikte route voor vluchtelingen. Via de enorm lange grenzen met Syrië, Irak en Iran komen ze het land in, mensensmokkelaars vervoeren ze verder in vrachtwagens tot in bijvoorbeeld Didim, of een ander kustplaatsje. Of ze worden achtergelaten in Istanbul, waar grote groepen Afrikanen wonen. Vandaar is het nog maar een klein stukje naar Europa – tenminste, op de kaart.
Als vluchteling dien je je in Turkije te melden bij de plaatselijke politie, die je een document geeft dat je asielzoeker bent. En dan moet je naar de UNHCR, de vluchtelingenorgansiatie van de Verenigde Naties. Die doet de hele asielprocedure, die jaren duurt. Het politieformulier en UNHCR-paperassen maken asielzoekers semi-legaal, maar ze hebben totaal geen rechten. Geen recht op werk, geen recht op onderdak van de staat, geen recht op enige vorm van bijstand. Ze moeten zich helemaal zelf redden. En een verblijfsvergunning kopen, à enkele honderden lira’s per persoon per half jaar. Dat zijn duizenden lira’s voor de periode dat de procedure duurt. Het gevolg: illegaal werk, criminaliteit, huisjesmelkers die huizen die zowat in elkaar storten verhuren aan vijf keer zoveel mensen als er logischerwijs in passen.
De mannen, vrouwen en kinderen in de overheidstuin in Didim maken zichtbaar wat in Turkije op grote schaal gebeurt maar veelal onzichtbaar is en waar de gemiddelde Turk absoluut geen weet van heeft. Duizenden en duizenden vluchtelingen steken de landsgrenzen over, en Turkije staat erbij en kijkt ernaar.
 | Nieuwe site! Volg me tijdens mijn werk aan mijn boek over de Koerdische kwestie: www.KurdishMatters.com |
Ook aan deze misstand zal Turkije wat moeten doen, wil ze lid worden van de EU. Ik snap dan ook niet dat mensen tegen een EU-lidmaatschap van Turkije zijn: het land kan er alleen maar beschaafder op worden. Lijkt mij.
Maak je geen zorgen, Brigit, zodra er vrij personenverkeer tussen Turkije en de EU is, zitten die rillende kindertjes uit warme landen binnen de kortste keren in Markelo of Appelscha achter de kachel.
Of de Turken als ze alles wisten ook zo sentimenteel zouden reageren op zo veel ongevraagd bezoek, betwijfel ik.