Als je een paar jaar in Turkije woont en het nieuws volgt, raak je zowat gewend aan de enorme macht van het leger. Ze bemoeien zich met allerlei politieke issues, van de Koerdische kwestie en de relatie met Armenië tot de wetgeving rond vrijheid van meningsuiting en vrijheid van religie. Een Turkse realiteit, maar het is natuurlijk niet normaal in een land dat zichzelf democratisch noemt en democratischer wil worden. Maar langzaamaan lijkt er toch weer wat te veranderen in de positie van het leger. In het kort: ze zullen zich voor hun daden moeten verantwoorden.
Eén van de discussies die gevoerd wordt, gaat over de militaire coup in 1980. The coupplegers zijn dankzij een artikel in de grondwet nooit voor het gerecht verschenen. Nu heeft zelfs oppositiepartij CHP gezegd dat de wet veranderd moet worden, wat vervolging van bijvoorbeeld coupleider Kenan Evren mogelijk maakt. Evren reageerde zogezegd nogal onvolwassen: hij dreigde zelfmoord te plegen als hij wordt aangeklaagd. Toch is het aanklagen van de coupplegers van 1980 precies wat nodig is om de herhaaldelijke bemoeienis van het leger met de politiek te stoppen. Na 1980 zijn er meerdere (pogingen tot) coups geweest, al kwamen er geen tanks aan te pas. In 1997 dwong het leger de (islamitische) regering van Necmattin Erbakan tot aftreden omdat ze de seculiere orde van Turkije in gevaar zouden brengen. En nog veel recenter, in 2007, sloeg het leger dreigende taal uit naar regeringspartij AKP toen zij Abdullah Gül tot president wilden kiezen. Het Turkse volk was niet onder de indruk en stemde een paar maanden later bij de verkiezingen massaal voor de AKP, maar toch: het leger had zich wéér niet stil gehouden.
En nu loopt de spanning opnieuw op: er is een geheim document uitgelekt met plannen om de AKP-regering en de Gülen-beweging een kopje kleiner te maken, en de plannen zijn (hoogstwaarschijnlijk) ondertekend door een kolonel, Dursun Çiçek. Dit soort brutale ingrepen in de politiek kan alleen voorkomen worden als er eindelijk een eind komt aan de straffeloosheid van het leger. Een paar dagen geleden is daarin een stap genomen: het parlement heeft een wet aangenomen die het mogelijk maakt militairen te berechten in burgerrechtbanken voor misdaden die in vredestijd worden gepleegd, inclusief het samenzweren tegen een regering en het voorbereiden van een staatsgreep. Eerlijk gezegd ben ik bang dat de wet het uiteindelijk niet haalt. De CHP heeft president Gül al opgeroepen zijn veto uit te spreken tegen de wet omdat hij tegen de grondwet in zou gaan. Als Gül de wet toch goedkeurt (wat hij ongetwijfeld zal doen), zal de CHP de wet voorleggen aan het Constitutioneel Hof, die hem waarschijnlijk van tafel zal vegen – de CHP spant het Hof zo wel vaker voor haar karretje. Dat zou treurig zijn. Maar misschien houdt de CHP zich wel aan haar woord dat ze de AKP zal steunen in een grondwetswijziging die het mogelijk maakt de couppplegers van 1980 te vervolgen. Misschien. Dat zou dan toch duidelijk maken dat het leger niet maar eeuwig ongestraft door kan gaan met politiek bedrijven. Een hoognodig signaal.
 | Nieuwe site! Volg me tijdens mijn werk aan mijn boek over de Koerdische kwestie: www.KurdishMatters.com |
[...] kolonel Dursun Çiçek gearresteerd. Hij werd ondervraagd en voor de rechter gebracht omdat hij verdacht wordt van betrokkenheid bij een plan de regeringspartij (en de religieuze Gülen-beweging) …. Çiçeks handtekening stond onder documenten waarin de plannen werden beschreven. Na maanden [...]
[...] kolonel Dursun Çiçek gearresteerd. Hij werd ondervraagd en voor de rechter gebracht omdat hij verdacht wordt van betrokkenheid bij een plan de regeringspartij (en de religieuze Gülen-beweging) …. Çiçeks handtekening stond onder documenten waarin de plannen werden beschreven. Na maanden [...]