Een enorme kloof tussen Koerden en Turken? Je zou het wel denken als je de felle debatten soms hoort, zeker nu de AKP een serieuze poging doet de Koerdische kwestie op te lossen met haar ‘Koerdische initiatief’. Maar de situatie is helemaal niet zwart-wit, het gaat niet om twee gescheiden kampen tegenover elkaar. Nu de Koerdische kwestie zo hoog op de agenda staat, wordt juist steeds vaker duidelijk hoezeer de levens van Turken en Koerden eigenlijk verweven zijn.
Een paar dagen geleden organiseerde president Gül een iftarmaaltijd. Deze maaltijd waarmee in de ramadan ‘s avonds de vasten wordt gebroken, is voor politici een gelegenheid met allerlei groepen in de samenleving in contact te komen. Gül had deze keer familieleden uitgenodigd van soldaten die omkwamen in de strijd tegen de PKK. Een oude vrouw schoof ook aan, en Gül wilde een gesprek met haar aanknopen. Hij vroeg wie zij verloren had, maar er kwam geen antwoord. Een beetje een pijnlijke situatie was het, tot iemand Gül op de schouder tikte en liet weten dat de vrouw geen Turks sprak maar alleen Koerdisch. In allerijl werd een tolk opgetrommeld, waarna de twee in gesprek konden. De vrouw bleek haar zoon, een gewone soldaat, verloren te hebben in een confrontatie tussen het leger en de PKK. Gül vroeg haar of hij of de staat iets voor haar konden betekenen, waarop zij antwoordde: ‘Het moederland heeft gedaan wat het kon.’ Ik kreeg er zowat tranen van in de ogen.
De ontmoeting werd breed uitgemeten in de pers, en dat is wat mij betreft onderdeel van het ‘Koerdische initiatief’. Gül is al een ander soort president dan zijn voorgangers; die kwamen hun ivoren toren in Ankara niet zo vaak uit, terwijl Gül moeite doet met het volk in contact te komen. Tien jaar geleden was het echt ondenkbaar dat een doodgewone moeder zou dineren met de president, laat staan dat er een tolk-Koerdisch werd binnengebracht om een gesprek mogelijk te maken. Doordat de kranten erover schrijven, wordt maar weer eens duidelijk dat iedereen gebukt gaat onder het geweld, dat ook vele Koerden Turkije als hun moederland zien (want natuurlijk is deze moeder niet de enige) ook al hebben ze een andere moedertaal, en hoe alle Turkse mannen, inclusief de Koerden, als soldaat het leven kunnen laten in de strijd tussen het leger en de PKK. Of, in het kort, dat dit ‘Koerdische initiatief’ broodnodig is om de problemen en het leed voor eens en altijd de wereld uit te helpen.
Een prachtige film die deze situatie goed vertaald: Gunesi gordum (I saw the sun) van Mahsun Kirmizigul. Met Engelse ondertiteling. Een echte aanrader!
Dayon, die film heb ik gezien. Eerlijk gezegd vond ik het niet zo’n beste film. Welke thema’s kwamen er allemaal wel niet aan de orde? Koerden, Koerden die hun dorp moeten verlaten, PKK-strijder en Turks soldaat in één familie, travestie, criminaliteit in Istanbul, emigratie naar de EU, illegaliteit in de EU, een voorkeur voor zonen boven dochters, huwelijken binnen de familie, huiselijk geweld, homo’s, overleden baby (in een wasmachine nog wel), gebroken families en weeshuizen – en ik vergeet er vast nog 23. Door al die thema’s kwam er niets echt uit de verf, en bij weer een nieuw thema moesten vriendin A. en ik nogal lachen: ach ja, travestie, dat kan er óók nog wel bij. Kirmizigül had volgens mij beter kunnen kíezen in plaats van zo veel thema’s in één film te proppen.
Zeker waar, er zaten veel onderwerpen in. Maar juist omdat het me niet stoorde en het allemaal prima in elkaar overliep vond ik het een goed in elkaar gezette film. Al deze onderwerpen geven weer welke problemen er nog steeds in Turkije leven en het verdriet en leed dat hiermee samen gaat. Volgens mij is het ook een verborgen roep naar de regering om deze problemen beter proberen aan te pakken.