We weten al wie de verkiezingen in juni gaat winnen. De laatste peilingen voorspellen zelfs een overwinning voor de AKP met 46% van de stemmen – dat is nauwelijks minder dan bij de vorige verkiezingen, in 2007. Oppositiepartij CHP zou zo’n 25% krijgen als er nu verkiezingen gehouden zouden worden, en dat is ongeveer 5% meer dan in 2007. De andere oppositiepartij, de MHP, zou de kiesdrempel van 10% ook halen. Dat kan allemaal nog best een beetje veranderen, maar feit is, de AKP gaat weer regeren. Dus dat worden saaie verkiezingen? Dacht het niet!
Grondwetswijzigingen
Eén van de onderwerpen die heftige discussie zal geven, zijn wijzigingen in de grondwet. De Turkse Industriëlen en Ondernemers Associatie, TÜSIAD, heeft deze week alvast de knuppel in het hoenderhok gegooid door te pleiten voor vergaande constitutionele wijzigingen. Ze stellen onder andere voor hoofddoeken niet langer te verbieden in het parlement en de staat niet meer centralistisch maar regionaal te besturen. Daarvoor zouden de onaantastbare grondwetsartikelen 2 en 3 veranderd moeten worden.
Iedereen is het erover eens dat de grondwet aan herziening toe is. De AKP heeft er vorig jaar wat wijzigingen doorgekregen met een referendum, maar dat was niet genoeg. Koerden willen meer vrijheden die ook worden vastgelegd in de grondwet (zie hieronder), de kiesdrempel van 10% moet naar beneden, de immuniteit van parlementariërs moet worden afgeschaft en het leger en de juridische macht moeten verder worden hervormd.
Applaus wat mij betreft, voor TÜSIAD. Hun voorstellen zijn nu startpunt voor de discussie, en hoe hoger je inzet, hoe meer je overhoudt.
Parlementariërs met een hoofddoek
Het debat binnen de AKP schijnt verhit te zijn: gaan ze vrouwen met een hoofddoek wel of niet voordragen als kandidaat-parlementslid? Minstens een handvol vrouwen heeft zich aangemeld en de AKP zit met de handen in het haar. Het punt is: stel dát ze vrouwen met hoofddoek kandideren en ze worden nog gekozen ook, dan rijst er een probleem: ze kunnen het parlement niet in met hun hoofddoek. Of het zal op zijn minst leiden tot emotionele taferelen, zoals in 1999, toen Merve Kavakci niet als parlementslid beëdigd kon worden vanwege haar hoofddoek, ondanks het feit dat ze democratisch gekozen was. Een ‘oplossing’ zou zijn, volgens de heren AKP, om de vrouwen te laten meedoen in districten waar ze toch niet zullen winnen. iedereen blij, denken ze: de vrouwen zullen zich gesteund voelen omdat ze kandidaat zijn, maar het leidt niet tot allerlei heisa.
Een belachelijke non-oplossing, als je het mij vraagt. Eigenlijk zouden die vrouwen zich allemaal onafhankelijk van een partij kandidaat moeten stellen, in districten waar ze veel aanhang hebben, en zo gezamenlijk het systeem uitdagen. Het is ontzettend moeilijk om als onafhankelijk kandidaat gekozen te worden, maar je moet toch ergens beginnen om de status quo te doorbreken!
Koerdische kwestie
Het is nog vrij rustig rondom de Koerdische kwestie op het moment, maar dat gaat ongetwijfeld snel veranderen. Misschien zelfs vandaag al: er beginnen vandaag sit-ins in het zuidoosten van het land om te protesteren tegen het totale gebrek aan vooruitgang in het oplossen van de Koerdische kwestie. Daarbij heeft de PKK een paar weken geleden het eind van het eenzijdig staakt-het-vuren afgekondigd. Dat heeft nog niet geleid tot aanvallen of heftige verdedigingsacties, maar dat kan elk moment veranderen. Ten derde: de kandidatenlijst van de pro-Koerdische partij BDP wordt waarschijnlijk een interessante: er staan meer hardliners op dan bij de vorige verkiezingen. Zelfs mensen die door de rechter uit de politiek gezet zijn, krijgen een kans. Een potentiële bron van problemen.
Democratisering
Premier Erdogan presenteert zichzelf nog altijd graag als een democraat die een ‘gevorderde democratie’ wil, maar hij wordt steeds ongeloofwaardiger. Om het gebrek aan persvrijheid dat hij absoluut niet serieus neemt maar ook vanwege zijn reactie op de ontwikkelingen in het Midden-Oosten.
Turkije, met natuurlijk de AKP voorop, zeggen dat ze meer democratie in de regio willen. Dat klonk nog logisch toen Erdoğan als één van de eersten de Egyptische president Mubarek opriep naar zijn vol te luisteren en op te stappen, en toen hij de opstandelingen in Tunesië steunde. Maar nu Libië op z’n kop staat, geeft hij ineens niet thuis. Hij roept Ghadaffi niet op tot wat dan ook en wil ook niet meedoen aan een embargo. Aan de andere kant heeft het Turkse parlement vandaag ingestemd met het zenden van onderzeeërs en fregatten voor deelname aan de geallieerde acties. Maar niet om te vechten natuurlijk, nee, puur voor humanitaire redenen en voor eventuele verdediging.
Erdogan houdt al zijn opties open. Turkije heeft namelijk flinke economische belangen in Libië, en niemand weet nog wie in het land uiteindelijk aan het langste touw gaat trekken. Door beide zijden halfslachtig te steunen, hoopt hij garen te spinnen bij welke uitkomst dan ook van het conflict.
Erdogans ondemocratische trekken zullen zijn overwinning niet in gevaar brengen – dat gebeurde eerder ook niet, en zijn gebrek aan democratisch bloed is niets nieuws. Maar de discussies en ontwikkelingen zijn ongetwijfeld boeiend.
Dus: saaie verkiezingen? Totaal niet, ook al weten we al wie er gaat winnen.
GOED GESCHREVEN PRİMA
Deze verkiezingen ben ik in Turkije om op de AKP te stemmen. Zo zal Turkije op democratische en economische vlak verder groeien bij een overwinning van de AKP.