Als je een vrouw met een hoofddoek interviewt, zo merkte ik de afgelopen dagen, let er dan op dat je vertaler het juiste Turkse woord voor ‘hoofddoek’ gebruikt. Er zijn er twee, namelijk ‘başörtüsü’ en ‘turban’. Op het laatste woord stellen veel gehoofddoekte vrouwen geen prijs. Het is denigrerend, afkomstig uit het Arabisch (en inderdaad, in mijn Turkse woordenboek vind ik het woord niet terug) en in omloop gebracht door strenge secularisten, zeggen ze. Başörtüsü is het Turkse woord: baş betekent ‘hoofd’, örtü betekent ‘doekje’ of ‘kleedje’. Hilal, gehoofddoekt, 25 jaar en student sociologie aan een faculteit waar de hoofddoek niet zo’n probleem is, gelooft zelfs dat het gebruik van het woord ‘turban’ op een klassenstrijd duidt in plaats van op een strijd tussen gelovigen en strenge seculieren. De streng seculieren, zegt Hilal, hebben het in Turkije altijd voor het zeggen gehad. Nu staat er een nieuwe middenklasse op, en de vrouwen uit die nieuwe middenklasse zijn gelovig, slim en zelfbewust. Ze bedreigen de posities van de oude elite, zeker als ze ook nog eens met hoofddoek op mogen studeren en zich vrijuit kunnen ontwikkelen. Een rechtgeaarde strenge seculier zal zich echter niet zo snel openlijk verzetten tegen onderwijs voor vrouwen, en dus richt het verzet zich tegen de religiositeit van vrouwen met een ‘turban’.
Hilal zou best eens gelijk kunnen hebben. Kijk maar naar het compromis dat straks de dagelijkse praktijk gaat worden. De grondwet stelt dat niemand mag worden uitgesloten van hoger onderwijs op basis van kleding, maar in de reglementen van de streng seculiere Raad voor het Hoger Onderwijs, worden de grenzen van die vrijheid vastgelegd. De hoofddoek mag alleen losjes onder de kin geknoopt worden. In seculiere ogen is dat de traditioneel Turkse başörtüsü, die weinig tot niets met religie te maken heeft. De ‘turban’, anders geknoopt, vastgezet met een speld en ook de hals bedekkend, blijft verboden – en vooral die wordt gedragen door de zelfbewuste meiden die een universitaire opleiding willen. Dat worden nog toestanden aan de universiteitspoort. Hilal: “Als het niet zo treurig was, zou je het hilarisch kunnen vinden.”
Recente reacties