Mooie zege weer deze week, voor premier Erdogan: de media in Turkije staan weer een beetje meer onder zijn controle. En de kranten protesteren niet. Integendeel: ze accepteren maar al te graag en met een glimlach het aanbod van Erdogan om propaganda te maken voor het vredesproces dat hij initieert. Deze week werd ook opnieuw een columnist ontslagen voor het uiten van haar mening, namelijk Amberin Zaman, die schreef voor dagblad HaberTurk.
Erdogan heeft een commissie van ‘wijze mannen’ ingesteld, wier taak het wordt het volk te informeren over het vredesproces, natuurlijk vanuit het perspectief van de regering. De eerste bijeenkomst van de premier met de 51 mannen en twaalf vrouwen is al gehouden, maar niemand weet nog hoe deze 63 mensen hun taak gana uitvoeren, of wat hun boodschap eigenlijk precies zal zijn – het vredesproces, en vooral de bijdrage van de regering eraan, blijft vooralsnog totaal vaag.
Maar we weten wel de namen van al deze wijze mannen en de enkele wijze vrouw. Maar liefst 21 van hen – precies een derde – werken voor grote nationale kranten, de meeste als columnist, sommige als verslaggevers en eentje zelfs als hoofdredacteur. Ze werken voor HaberTurk, Milliyet, Hürriyet, Star, Yeni Akit, Radikal, Taraf, Zaman, Bugün en Yeni Safak.
Belangrijke opinieleiders
Zoals gezegd, de meeste zijn geen verslaggevers, maar columnisten. Zij hebben doorgaans nog een andere baan naast het schrijven, meestal als academicus. Ze zijn ongetwijfeld wijs in hun eigen onderzoeksveld en ze worden gerespecteerd in (bepaalde segmenten van) de samenleving. Maar ik vind hun benoeming tot ‘wijs man’ niet verenigbaar met hun werk als columnist. Ze konden het prestigieuze aanbod van Erdogan blijkbaar niet weerstaan, maar moeten dan nu het lef hebben om te stoppen met schrijven. Als ze dat niet doen, moeten de hoofdredacteuren ze ontslaan. De ene hoofdredacteur op de lijst, Oral Calislar vanTaraf, kan zichzelf niet ontslaan, dus zijn redacteuren en lezers zouden er bij hem op aan moeten dringen zijn functie neer te leggen.
Columnisten zijn belangrijke opinieleiders in Turkije. Ze worden vaak ‘journalist’ genoemd, maar doen geen ‘klassiek’ journalistiek werk, zoals interviews, reportages en achtergrondverhalen schrijven. Ze analyseren en becommentariëren ontwikkelingen in de politiek en maatschappij, (doorgaans) gebaseerd op hun academische kennis en ervaring. Zouden zij aan dezelfde standaarden voor onafhankelijkheid moeten voldoen als journalisten? Ja, in dit geval wel.
Bijdragen aan het vredesproces
Turkse media zijn onderdeel van het probleem dat in dit vredesproces wordt aangepakt, namelijk de Koerdische kwestie. Door hun nationalistische, pro-staat en anti-Koerdische schrijverij (en uitzenderij), dragen ze grote verantwoordelijkheid voor het beeld dat door de jaren heen is ontstaan van de Koerdische kwestie als vooral een terrorismeprobleem – in dit HP De Tijd-artikel dat ik eerder schreef kun je meer lezen over mechanismen in de Turkse pers. Als media willen bijdragen aan het vredesproces, zouden ze zich juist moeten distanciëren van de staat en de regering en zich moeten proberen toe te leggen op zo onafhankelijk, vrij en onbevooroordeeld mogelijk journalistiek. Door toe te staan dat hun columnisten en verslaggevers prestigieuze regeringstaken aannemen, doen ze juist precies het tegenovergestelde. De media komen onder sterkere regeringsinvloed te staan, en dat draagt alleen maar bij aan het probleem.
Van columnisten mogen lezers verwachten dat ze hun bijdragen vooral baseren op hun expertise als academicus en dat ze niet slechts schrijven om de regering te plezieren. Van verslaggevers mogen we verwachten dat ze hun (keuze voor) verhalen baseren op journalistieke criteria, niet op wat de regering het volk graag voorschotelt. De taak van een hoofdredacteur is om zijn krant te leiden met goeie journalistiek als doel, niet met in zijn achterhoofd zijn taak als officieel erkend ‘wijs man’. Wat Turkije nodig heeft, waar het vredesproces niet zonder kan en waar mensen in Turkije recht op hebben, is goeie journalistiek, niet nóg meer regeringswoordvoerders in de kolommen.
In de naam van de vrede
Dit is natuurlijk Erdogan ten voeten uit. Toen hij dit vredesproces begon, riep hij media meteen op het proces te ‘steunen’, waarmee hij natuurlijk ook bedoelde het niet te bekritiseren. Eén van de eersten die steun toezegde, was Aydin Dogan, zakentycoon en eigenaar van een aantal van de grootste en belangrijkste kranten en TV-stations. Voor hen die hoopten dat dat zou betekenen dat er méér ruimte zou komen voor goeie, onafhankelijke journalistiek, is die naieve droom nu wel uiteen gespat.
Geloof mij, geen van deze columnisten en journalisten zal worden ontslagen, en Oral Calislar (nota bene de hoofdredacteur van één van de weinige Turkse kranten die níet in handen is van een zakentycoon of Erdogan-vertrouweling, namelijk Taraf) blijft op zijn plek. De ‘wijze mannen’ zullen ook worden geïnterviewd over hun nieuwe taak, en dus zullen er nóg meer krantenpagina’s worden gevuld met regeringspropaganda. Bijna niemand zal kritische vragen stellen, uit angst ervan te worden beschuldigd de vrede niet te steunen.
Non-conformisme zal nog minder worden getolereerd. Amberin Zaman van HaberTurk is vooralsnog de laatste columnist die werd ontslagen omdat ze het lef had haar mening ongezouten op te schrijven, die zichzelf niet onder druk van haar opdrachtgever censureerde en die doorging met het bekritiseren van de regering tot in haar laatste column. Ze is ongetwijfeld niet de laatste die haar baan verliest in de naam van de ‘vrede’.
Nou, nou, wat een predentieus stukje. Alsof het in Nederland anders gaat. In Nederland gebeurt hetzelfde en nog erger. Spreek je uit tegen de assimilatie van Turken in Nederland, en kijk maar wat er gebeurd met je mooie correspondenten baantje