Hoe kun je twee paar laarzen vinden in de Middellandse Zee, die toebehoren aan twee vermiste piloten die in een neergeschoten vliegtuig zaten, en verder niets anders opduiken van zowel het vliegtuig als de piloten? Onmogelijk, toch? Toch lukte het Turkije. Het gaat er bij mij niet in, en het nieuws zorgt ervoor dat ik ga twijfelen aan de Turkse versie van de gebeurtenissen van afgelopen vrijdag, toen Syrië een Turks militair vliegtuig neerschoot.
Het verhaal van de laarzen, die naar verluidt gisteren werden getoond aan de leiders van de oppositiepartijen in eht parlement, is niet de enige reden om twijfels te hebben bij Turkije’s versie van het gebeurde. De minister van buitenlande zaken, Davutoglu, werd zondagmorgen geïnterviewed door staats-TV TRT. Nou ja, interview is het woord niet helemaal. Davutoglu was in de uitzending om uit te leggen wat er volgens Turkije was gebeurd, overduidelijk niet om kritische vragen te krijgen of te beantwoorden.
Grenzen
Eén van de belangrijke vragen die vooralsnog dus onbeantwoord blijft, is: als dit, zoals Turkije claimt, een test- en trainingsvlucht was, waarom werd die dan uitgevoerd zo dicht bij de Syrische grens in een tijd waarin de spanningen rondom Syrië toch al oplopen? Turkije schendt, net als veel andere landen overigens, voortdurend grenzen van buurlanden zonder daarmee meteen in de problemen te raken, zoals de Griekse en Iraakse grens – waarom niet daar testen en trainen?
Nog een vraag: als het vliegtuig boven internationale wateren vloog toen het werd neergeschoten, zoals Turkije beweert, waarom wordt er dan in Syrische wateren gezocht naar de piloten en de wrakstukken van het vliegtuig?
En toen verschenen ineens die twee paar laarzen ten tonele. Het verhaal rammelt. Natuurlijk, in situaties als deze deel je niet al je inlichtingen met de pers en het publiek, maar als je deze vragen oproept zonder er een antwoord op te willen geven, hoe betrouwbaar ben je dan? Deelt Tukije inlichtingen met de bondgenoten in de NAVO en met andere landen die de hiaten in verhaal als sneeuw voor de zon laten verdwijnen?
De puinhoop opruimen
Turkije geeft toe dat ze het Syrische luchtruim hebben geschonden. Als het vliegtuig in het Syrische luchtruim is neergeschoten, wat Turkije dus ontkent, dan zou het patsboem neerschieten nog steeds op zijn minst merkwaardig zijn, maar dan is zou het in ieder geval geen ‘aanval’ zijn geweest. Een ‘aanval’ zoals omschreven in het Noord-Atlantisch Verdrag – lees er hier meer over (een publicatie van zaterdag, dus vóór het interivew met Davutoglu). En als het wel een ‘aanval’ was, wat zou kunnen als het vliegtuig zich boven internationale wateren bevond, zou dat dan NAVO-ingrijpen rechtvaardigen? Nee – hetzelfde artikel legt uit dat de ene aanval de andere niet is: in dit geval zou ingrijpen de situatie alleen maar verergeren. Een militaire reactie zou oorlog met Syrië betekenen, en dan zou de NAVo daar later de puinhoop op moeten ruimen. Dat gaan ze niet doen vanwege een enkel incident.
Geen oorlog dus. Goed nieuws, natuurlijk. Morgen gaan we horen wat Turkije gaat doen, nadat er ook met de NAVO is gepraat – dat gesprek staat ook voor morgen gepland. Maar wat zijn de opties? Ik kom er niet uit. Zelfs sancties tegen Syrië zijn niet mogelijk, want die stelde Turkije een paar maanden geleden als in wegens de brute manier waarop Assad de opstand in zijn land neerslaat. Een sterke veroordeling? De eis de mensen die de beslissing namen te vervolgen? Daarvan knippert Assad niet eens met zijn ogen. Turkije heeft harde woorden gebruikt de afgelopen dagen, maar het ziet er niet naar uit dat ze ook zo hard kunnen optreden.
Ze zoeken gewoon manieren om de druk op Assad op te voeren. Het vliegtuig was waarschijnlijk onbemand, en dit word gebruikt als cover om de Syriers internationaal te dwingen Turkse schepen en vliegtuigen toe te laten in haar luchtruim en wateren. Het is een hele slimme actie van de Turkse inlichtingendiensten, waarschijnlijk zelfs gecoordineerd met de VS. De Amerikanen vliegen al langer drones over Syrie. Wat deed trouwens die Nederlandse helikopter vorig jaar zomaar ineens naast het hoofdkwartier van Ghadaffi? Was dat niet ook een mooie blunder om meer internationale druk te krijgen? Niet dat ik geloof dat Erdogan Syrie de oorlog zou verklaren. Daar is nooit sprake van geweest. Tot nu toe geen verkeerde zet van de Turken dus.