Hoe is de lippenstiftaffaire eigenlijk in het nieuws gekomen? Niet door een persbericht van Turkish Airlines, want zij reageerden pas nadat er commotie was ontstaan. Het was denk ik het groepje stewardessen dat protesteerde tegen het nieuwe lippenstiftbeleid door foto’s van zichzelf met knalrode lippen online te zetten. Hoe dan ook, feit is dat lippenstift op de politieke agenda staat. Het is zelfs – geloof het of niet – wereldnieuws dat Turkije’s nationale luchtvaartmaatschappij haar personeel verbiedt nog langer knalrode lippenstift te dragen.
Naar journalistieke maatstaven is het geen nieuws dat een vliegmaatschappij bepaalt welke make-up het personeel wel en niet gebruikt. Behalve dan als een maatschappij haar stewardessen verplicht tot zwarte lippenstift en nagellak, of haar mannelijke pursers opdraagt het werk voortaan ook belipsticked te doen, want dan is het uitzonderlijk.
Make up-les
Het is niet meer dan normaal dat een vliegmaatschappij bepaalt hoe haar personeel erbij loopt. Dat weet je als je als stewardess wilt werken. Je wordt niet eens aangenomen als je niet voldoet aan de doorsnee schoonheidsidealen. Voor je de lucht ingaat, krijg je make up-les, zodat je precies weet wat de maatschappij op het gebied van uiterlijk van je verwacht en dat perfect in de praktijk kunt brengen. En je krijgt een uniform om aan te trekken, en of dat pakje je individuele smaak is, doet niet ter zake. Want in de lucht, en hetzelfde geldt voor grondpersoneel, word je niet geacht je eigen persoonlijkheid uit te stralen, maar het visitekaartje van het bedrijf te zijn.
Dus waarom is het lippenstiftbeleid van Turkish Airlines (Türk Hava Yollari, THY) nieuws? Omdat het in het hoekje van ‘islamisering in Turkije’ gestopt kan worden. Stel je even een Turkije-correspondent voor die zijn krant of persbureau mailt met: ‘Nieuws! Turkish Airlines doet rode lippenstift in de ban!’. Geen redacteur die daar warm voor loopt, het gaat de krant niet halen. Maar wat nou als je mailt: ‘Nieuws! Turkish Airlines doet rode lippenstift in de ban en dat wordt door sommigen gezien als teken van Turkije’s islamisering!’ Bingo.
De vraag is: heeft het inderdaad met islamisering te maken? Daar is geen enkel bewijs voor. Turkish Airlines wil blijkbaar dat haar personeel er natuurlijk uitziet, en lippenstift en nagellak in knalkleuren passen niet in dat plaatje. Ik wed dat er honderden luchtvaartmaatschappijen zijn met soortgelijke regels. Nooit een nieuwsbericht over gelezen.
Logische economische beslissing
Niet zo lang geleden gebeurde er iets soortgelijks: THY kondigde aan geen alcohol meer te serveren op sommige binnenlandse en internationale vluchten. Drie keer raden hoe dat in het nieuws kwam. Wie echter even een beetje dieper spitte, kwam erachter dat alcohol alleen niet langer werd geschonken op vluchten waar de vraag naar alcohol toch al nihil was. Lijkt mij dus gewoon een logische economische beslissing om dan al die flessen en blikjes ook niet meer mee de lucht in te slepen. Op vluchten waarop wél vraag naar alcohol was, zoals van Istanbul en Ankara naar kustbestemmingen als Antalya, Bodrum en Izmir, bleef alcohol gewoon beschikbaar.
En de internationale vluchten? Turkish Airlines breidt haar aantal bestemmingen rap uit, ook in de Arabische wereld. Op sommige bestemmingen mag je alleen landen zonder alcohol aan boord. Dus wat doe je dan als je geld wilt verdienen? Je schrapt alcohol van het menu. Er was toch al geen pelgrim op weg naar Medina die een wijntje had willen bestellen. Buiten dat: er zijn wereldwijd ontelbare maatschappijen die geen alcohol schenken op korte vluchten. Daar ooit een ronkend nieuwsbericht over gelezen?
Islamiseringshysterici
Maar het uniform, het uniform! Ja ja, het uniform. Eerder dit jaar lekte er een foto naar de Turkse pers van ‘het nieuwe THY-uniform’. Lange rokken tot de enkel, overjassen die eruit zagen als kaftans. Zie je wel, islamisering! Al snel bleek dat het helemaal niet het nieuwe uniform was, maar één van de vele mogelijke nieuwe uniforms die Turkish Airlines had laten ontwerpen, en dat het bedrijf nog helemaal geen keus had gemaakt. Dat hebben ze nog steeds niet, voor zover ik weet. Maar de islamiseringshysterici kan het niet schelen, die zien alleen wat ze willen zien.
De islamiseringshysterici zeggen dat dit één van de stappen is richting het onzichtbaar maken van vrouwen en het inperken van vrouwenrechten. Wacht maar af, voor je het weet mag je op straat ook geen rode lippenstift meer dragen! En daarna ook geen hoge hakken meer! En voor je het weet is de boerka verplicht! Ze vergeten even dat dit een legitieme bedrijfsbeslissing is, dat er geen wet aan te pas komt en de AKP-regering van premier Erdogan er helemaal niets mee te maken heeft.
Trouwens, sinds de AKP aan de macht is, en dat is nu tien jaar, heeft de partij geen enkele wet aangenomen die op welke maneir dan ook kleding in Turkije reguleert. Ja, de hoofddoek heeft meer ruimte gekregen, dat wel. Wat leidt tot een hoger opleidingsniveau voor vrouwen die de hoofddoek dragen. Dat lijkt me prima voor de vrouwenemancipatie, en het is in lijn met de vrijheid van religie. En het heeft niets, maar dan ook niets te maken met lippenstift bij Turkish Airlines.
Gevarieerdere groep klanten
Het lipstickbeleid van THY heeft te maken met de snelle groei van het bedrijf. Ze vliegen al lang niet meer alleen naar Amsterdam en Berlijn, maar tegenwoordig ook naar Addis Abeba, Jeddah, Beijing, Bahrein, Kaapstad, Sapporo, Sao Paulo, Ndjamena en Islamabad – noem een plek in de wereld en THY vliegt er naartoe. Hun bedrijfsprofiel moet aansluiten bij een steeds gevarieerdere groep klanten. En dus hou je het zo basic en naturel mogelijk. Je tolereert geen uitzonderingen op de regels, en je draait vrijheden terug die individuele werknemers zich waren gaan permitteren. Logisch, want hoe groter je bedrijf wordt, hoe belangrijker het is dat al je personeel het profiel van je bedrijf naar behoren uitdraagt, zodat je merk goed herkenbaar is.
De mensen die dit beleid beoordelen alsof het alleen Turkije en de binnenlandse markt van Turkish Airlines aangaat, snappen niet dat THY al lang een wereldwijde speler is. Dit is geen islamisering, dit is kapitalisme. Je weet wel, dezelfde ideologie die het bedrijf in botsing bracht met de vakbonden.
En de stewardessen die bij wijze van protest foto’s van zichzelf online zetten met roodgeverfde lippen? Ik zou zeggen: als je een carriere ambieerde waarin je het recht zou hebben je persoonlijkheid uit te dragen met je kleding- en make up-stijl, had je een ander vak moeten kiezen.
Oktober 2012 zaten 2 belgische vrienden van mij op een THY vlucht van Brussel naar Istanbul. In Brussel stapten voor dezelfde vlucht een groot aantal Turkse pelgrims met eindbestemming bestemming Mekka op. Eén van hen stapte prompt naar de pilootcabine om te eisen dat er aan boord aan niemand alcoholische dranken zou uitgeschonken worden. Deze vraag werd ingewilligd en niemand (ook de buitenlandse toeristen niet) konden op deze 3:20 uur durende vlucht noch een biertje, nog een glas wijn of enige andere alcoholisch drankje krijgen. In tegenstelling tot uw ervaringen blijf ik ook van andere mensen die ik persoonlijk ken, soortgelijke verhalen voor andere Europese vluchten horen. Hier wordt steeds hetzelfde smoesje gebruikt:”Sorry de cateringdienst heeft vergeten de alcoholische dranken aan boord te brengen”. Ik woon reeds sinds 36 jaar in Turkije en ondervind zelf een heel duidelijke evolutie richting islamisering, maar dan omwille van veel diepgaandere regels en gebruiken die zich op een insidieuse manier langzaam maar zeker in de privaat- en openbare sfeer innestelen of opgelegd worden. Alles, of veel mag, maar bepaalde dingen worden beter wel of beter niet gedaan. Het is duidelijk de bedoeling om die islamisering vanuit de basis te laten groeien en dit met kleine, als het ware “chirurgische ingreepjes” via regelgeving en druk vanuit de locale bevolking (mahalle baskısı) te steunen. Daar zijn zovele voorbeelden voor: bv. het feit dat het hoofdzakelijk imams zijn die door Kızılay (de Rode Halfmaan organisatie, die in de islamitische landen de tegenhanger is van het Rode Kruis) omwille van hun positie “als leidende figuren in de locale gemeenschap” een opleiding krijgen i.v.m. de te volgen stappen en procedures in geval van zware aardbevingen. Waarom niet bv. de leerkrachten, de verkozen gemeenteraadsleden, leden van verenigingen of gewoonweg vrijwilligers?
het is toch echt bizar dat je niet eens zelf mag bepalen wat voor make-up je opdoet ik snap de je aan bedrijfs kleding regels moet houden maar je mag toch nog een beetje eigen initiatief tonen..
Hi. Why did you stop writing in english?
Koszyczek I didn’t stop writing in English, my websites journalistinturkey.com and kurdishmatters.com are being attacked very heavily :-(
ok, i can see it now, it was redirecting somewhere before. Attacked by?
Waar is jouw objectiviteit gebleven?
Ik ben het met Sonia eens. De conclusie dat het niets met Erdogan (en dus de politiek) te maken heeft is wel erg snel getrokken. Dat je deze conclusie enkel trekt omdat er geen wet is ingevoerd, is ontzettend kort door de bocht. Vooral wanneer je nagaat dat Erdogan stuk voor stuk alle Turkse overheidsinstellingen heeft verkocht aan private personen die Islamgezind zijn (lees: zijn matties). Dit geldt ook t.a.v. Turkisch Airlines. Sinds het wordt gerund door een Arabisch georiënteerde Islam-aanhanger, is de kwestie rond alcohol, kleding en lipstick ineens aan de orde gekomen. Je hoeft echt geen verstand van zaken te hebben om te begrijpen dat Erdogan hierachter zit en dat toch echt wel sprake is van Islamisering, zij het op een heel slimme, doordachte en geleidelijke manier.