Wat is er aan de hand?
Sinds 12 september is een toenemend aantal gevangenen in Turkije in hongerstaking. Onlangs, op 15 oktober, een grote nieuwe groep sloot zich aan. Hoeveel gevangenen precies meedoen is niet bekend, maar het zijn er op z’n minst 628.
Wie zijn die gevangenen?
Koerden, vooral politieke gevangenen. Een flink deel zit (zonder veroordeling) vast in de KCK-zaak, maar er zijn ook mensen bij die al veel langer in de gevangenis zitten. Laat me vooral ook even Bekir kaya noemen, die nu ook meedoet. Hij is de burgemeester van Van, dat vandaag precies een jaar geleden werd getroffen door een aardbeving.
Wat is het doel van de hongerstaking?
Er zijn twee eisen. 1. PKK-ledier öcalan moet zijn advocaten weer kunnen ontmoeten – dat wordt hem sinds juli vorig jaar onmogelijk gemaakt. 2. Onderwijs in de moedertaal, en het recht je in een rechtszaak in het Koerdisch te verdedigen.
Waarom kiezen ze voor een hongerstaking? Dat doe je toch alleen als er geen andere opties meer zijn?
Klopt, maar de mensen die meedoen geloven dat dat precies de situatie is in Turkije. Veel van de gevangenen hebben geen misdaden bergaan maar zich vreedzaam ingezet voor de Koerdische zaak. Het zijn bijvoorbeeld journalisten, burgemeesters, gemeente-ambtenarenvakbondsleiders, studenten en academici. Maar ze zijn de hongerstaking nit begonnen om hun eigen situatie. Hun eigen vrijlating of vrijspraak is geen onderdeel van het eisenpakket.
Zij hebben het gevoel dat het politieke proces naar een politieke oplossing voor de Koerdische kwestie in een impasse terecht is geomen. Öcalan zag zijn advocaten voor het laatst op 27 juli 2011, en hij heeft sinds die tijd maar één familielid mogen ontvangen, zijn broer. Hij is de belangrijkste Koerdische leider in Turkije, en de Koerdische beweging gelooft (en ik ben het daarmee eens) dat er geen oplossing van de Koerdiche kwestie mogelijk is zonder hem erbij te betrekken. Maar als hij niet eens zijn familie en advocaten mag zien, als eerdere gesprekken tussen de staat en de PKK worden afgebroken en het er niet naar uitziet dat die voorlopig hervat zullen worden, als jarenlange oproepen om met öcalan te praten, niet worden gehoord, welke mogelijkheden zijn er dan nog? Ze willen zich houden bij vreedzame actiek, en dan is een hongerstaking inderdaad het uiterste middel.
Ook wat betreft de tweede eis, wordt er nauwelijks vooruitgang geboekt. Ja, er is nu een ‘Koerdisch als keuzevak’ op staatsscholen, maar dat is niet wat Koerden willen, en het gaat ook niet helpen de taal levend te houden. De regering lijkt geen enkele intentie te hebben de taalrechten in eht onderwijs te verbreden. Een goed voorbeeld daarvan is het feit dat YÖK (het staatsinstituut Raad voor Hoger Onderwijs) plotseling het aantal masterstudenten aan de Faculteit voor Levende Talen (lees: Koerdisch) aan de Mardin Universiteit van 500 tot 250 heeft teruggebracht. (Lees daar hier een Engelstalig blogje over.) Deze universiteit zou de Koerdische docenten van de toekomst moeten opleiden. Daarnaast is er sterke weerstand tegen onderwijs dat helemaal in het Koerdisch gegeven wordt. Het onderwerp kan niet eens besproken worden. En trouwens, op school Koerdidch praten is nog steeds streng verboden – alleen de kinderen die Koerdisch hebben gekozen (22 uur per week) mogen het alléén tijdens die les spreken.
Alle pogingen iets te bereiken hebben de leden van de Koerdische beweging alleen maar een plek in de gevangenis opgelverd. Dus wat is dan je volgende stap?
Het lijkt er niet op dat de eisen snel ingewilligd zullen worden, toch?
Nee.
Dus als sommige hongerstakers op 12 september begonnen, dan duurt het niet lang meer voor er mensen sterven?
Daar lijkt het inderdaad op. Sommigen schijnen al serieuze gezondheidsproblemen te hebben. Maar de hongerstakers accpeteren geen bezoek meer, niet van hun familie en ook niet van hun advocaten. Het zou lichamelijk te veel van ze vragen om naar de familie- of advocatenkamer te komen. Ze blijven vooral rustig waar ze zijn.
En hoe reageert de regering?
De Minister van Justitie heeft inmiddels gezegd dat er wordt gewerkt aan het toestaan van Koerdisch in de rechtszaal, en dat alles gedaan zal worden om te zorgen dat er geen mensen overlijden. Maar concrete actie is er niet.
En de mensen in Turkije?
Veel mensen weten er niet van. De TV en kranten berichten ern iet veel over. Turkse kanalen laten het wel zien als er een demonstratie, sit-in of mars is om steun te betuigen aan de hongerstakers en die uit de hand loopt (doorgaans omdat de politie te snel met traangas begint). Kunnen ze ‘gewelddadige Koerden’ laten zien. Dat is hoe Koerden in het nieuws altijd al worden geframed, en het is nu met de hognerstaking nit anders. Dus mensen weten er niet van, óf het kan ze niet schelen.
Dus wat is de bedoeling dan? turken weten er niet van of kan het weinig schelen, de regering onderneemt geen snelle actie en de eisen lijken vooralsnog onrealistisch. Mensen zullenvoor niets sterven!
Zo zou je het kunnen zien. Maar dat is niet hoe het in de Koerdische beweging wordt ervaren. Tijdens de al bijna dertig jaar durende Koerdische strijd zijn er al ontzettend veel doden gevallen. In de jaren tachtig en negentig bijvoorbeeld, en toen werden er ook hongerstakingen gehouden met eisen die voor die tijd niet meteen realistisch waren. Maar nu worden Koerden niet langer berg-Turken genoemd, de buitenrechterlijke moorden die toen aan de orde van de dag waren zijn voorbij, het bestaan van Koerden wordt erkend. De mensen die voorheen hebben gevochten en het leven lieten, of het nu tijdens een vreedzame actie was of in de gewapende strijd, hebben bijgedragen aan wat er in dertig jaar is bereikt. Als na verloop van tijd de huidige eisen van de Koerdische beweging worden ingewilligd, hebben de mensen die nu in hongerstaking zijn, dat mede mogelijk gemaakt.
Bij een sit-in in Diyarbakir vorige week, sprak ik kort met Aysel Tugluk, onafhankelijk parlementariër verbonden aan de BDP. Ik vroeg haar waarom de hongerstakers eisen hebben die waarschijnlijk niet gaan worden ingewilligd voor zij hun leven geven. Ze zei: ‘Wij baseren onze eisen niet op wat de regering ons misschien wil geven. We hebben onze eisen en daaraan moet tegemoet worden gekomen.’
Recente reacties