Het geweld in de Chinese regio Xinjiang (oost-Turkestan) is ook groot nieuws in Turkije. Niet verwonderlijk natuurlijk, want de Oeigoeren zijn een Turks volk, net als bijvoorbeeld Turkmenen, Oezbeken, Kazachen, Kirgiezen en Azeri’s, om er maar eens een paar te noemen. Het viel me op dat dagblad Hürriyet de ellende een paar dagen voor het begon al aan zag komen: president Gül had de regio net bezocht, als eerste Turkse president ooit. De krant bracht een bezoek aan oost-Turkestan in 2002 in herinnering van MHP-leider Bahçeli, die toen vice-premier was. Na dat bezoek, zo schreef Hürriyet, vernietigde China een deel van het cultureel erfgoed van de Oeigoeren. Dan wordt een woordvoerder van een organisatie van Oeigoeren in Turkije aangehaald. Hij zegt: “Na dit soort bezoeken zijn de Oeigoeren altijd in de problemen gekomen.”
Treurig te zien dat hij gelijk heeft gekregen. Degenen die zich in Turkije het felst uitspreken tegen het geweld, zijn ultranationalisten, zoals politici van de rechte partijen BBP (Grote Eenheids Partij) en MHP (Partij van Nationalistische Beweging). Zij zijn de logische verdedigers van alle volken die tot dezelfde etnische groep als henzelf behoren, en dus roepen ze de Turkse overheid op harde taal te bezigen richting China, die de rechten van de oeigoerse midnerheid met voeten treedt. Maf wel, om ultranationalisten zich te horen uitspreken over rechten van minderheden: dat doen ze nou nooit als het gaat om minderheden in Turkije, want ze beschouwen iedereen in Turkije als in de eerste plaats Turk, en groepen als minderheid erkennen, zou de eenheid van de staat aantasten. Maar dat terzijde. De ultranationalisten roepen premier Erdogan op China net zo hard te veroordelen als hij eerder dit jaar Israel veroordeelde om het geweld in Gaza. Maar de Turkse officiële reactie is lauwtjes, met zinnen als dat China een land is dat zich ontwikkelt naar meer stabiliteit en voorspoed en dat de Turkse regering gelooft dat China maatregelen zal nemen om te zorgen dat zulk soort incidenten in de toekomst niet meer zullen voorkomen.
Misschien hangen zowel het Chinese geweld als het uitblijven van een felle officiële afwijzing ervan door Turkije, wel samen met het recente (eind juni) bezoek van president Gül. China wil de Oeigoeren laten zien dat het bezoek van de president van de machtige verwanten van de Oeigoeren niet betekent dat ze meer vrijheiden krijgen zichzelf te zijn. De Turkse regering reageert niet fel omdat Güls bezoek aan China maar liefst 3 miljoen dollar aan zakelijke contracten heeft opgeleverd – wie brengt zo’n deal nou in gevaar? Het is ook (deels) waarom Turkije zich niet echt uitsprak tegen het geweld in Iran en er als de kippen bij was Ahmadinejad met zijn overwinning te feliciteren: goede relaties met Iran en China zijn gewoon té belangrijk voor Turkije om in de waagschaal te stellen.
Ik ben van Turkse afkomst en heb een een enorme hekel aan de ultra-nationalistische Turken. Zoveel trots is gewoon een psychische ziekte en niets anders.