Iedere buitenlandse journalist in Turkije schrijft over de Koerdische kwestie. Het is één van de belangrijkste onderwerpen in het land, er zijn veel interessante ontwikkelingen en de verhalen zijn doorgaans prima te verkopen. Ik heb de afgelopen jaren geen gevallen gehoord van buitenlandse journalisten die in de problemen kwamen door schrijven over de Koerdische kwestie, of door het citeren van PKK-leden of PKK-sympathisanten. Voor Turkse en Koerdische journalisten is dat overigens heel anders, laat ik dat er meteen bij zeggen: zij worden voortdurend voor het gerecht gesleept voor ‘het maken van propaganda voor een terroristische organisatie’ of het ‘mensen tegen elkaar opstoken’.
Buitenlandse journalisten worden tegenwoordig wel met rust gelaten. Tot afgelopen week, toen de Amerikaanse freelance journalist Jake Hess werd opgepakt in de zuidoostelijke stad Diyarbakir. Een Koerdische organisatie meldde het als eerste, en ik vroeg me aanvankelijk ernstig af of het wel waar was. Een buitenlandse correspondent gearresteerd wegens het schrijven over de Koerdische kwestie, beschuldigd van het onderhouden van banden met de KCK, een organisatie gelinkt aan de PKK? Kun je ervan beschuldigd worden banden te hebben met zulke organisaties als je iemand interviewt die lid is van de PKK, die in de bergen heeft gevochten of dat zou willen doen, of die de gewapende strijd steunt? En zo ja, hoe kan het dan dat Jake Hess in de problemen is gekomen, en niet ik, of die vele andere collega’s die ook met ‘terroristen’ spraken?
Het werd me al snel wat duidelijker. Jake is niet in de eerste plaats een professioneel journalist. Hij kwam naar Turkije als een activist voor de Koerdische zaak en deed bijvoorbeeld vrijwilligerswerk voor de afdeling Diyarbakir van IHD, de grootste mensenrechtenorganisatie van het land. Ik kende zijn naam ook ergens van, en vond hem terug in mijn mail: hij verstuurde een handvol mailtjes vanaf zijn eigen mailadres waarin hij opriep in actie te komen tegen de gevangenschap van verschillende mensenrechtenactivisten. Eén van de mensen waar hij voor opkwam, was Muharrem Erbey, mensenrechtenadvocaat en voorzitter van de afdeling Diyarbakir van IHD. Hij tekende zijn mail met ‘Jake Hess, mensenrechtenactivist en vriend van Muharrem Erbey’. Hij heeft, begreep ik, pas heel kort geleden de journalistiek opgepakt. Hij schreef twee verhalen die met de Koerdische kwestie te maken hebben voor Inter Press Service.
Volgens mij kun je niet tegelijkertijd activist en journalist zijn over hetzelfde thema. Afstand houden tot je onderwerp is nou eenmaal onderdeel van het vak, en Jake Hess deed dat niet. Hij probéérde het niet eens, en dat is misschien nog wel erger. Alle journalisten weten dat het onmogelijk is geen meningen en emoties te hebben bij onderwerpen waar je over schrijft, dus moet je op z’n minst proberen zo onpartijdig als mogelijk verslag te geven. Het logische gevolg daarvan is dat je, bijvoorbeeld, niet én activist én journalist kunt zijn. Journalistiek is geen activistisch gereedschap.
Jake Hess is ook nogal naïef geweest, lijkt me. Hij wist heel goed dat de PKK en de KCK verboden zijn in Turkije (en dat de PKK op de lijst van terroristische organisaties staat in de Verenigde Staten en in de EU) en dat de Koerdische kwestie nog steeds erg precair is. En hij wist natuurlijk ook dat je al van ‘banden met terrorisme’ beschuldigd kunt worden als je de ‘verkeerde vrienden’ hebt. Misschien dacht hij dat zijn status als buitenlander of zelfs als ‘buitenlandse journalist’ hem zou beschermen. Maar veel Turken vinden al dat je het ‘opneemt voor terroristen’ als je alleen maar PKK-sympathisanten aan het woord laat, en dat wantrouwen wordt natuurlijk alleen maar dieper als je niet een beetje afstand bewaart.
Een gebrek aan afstand helpt trouwens ook niet om aandacht te krijgen voor ‘de zaak’ waar je je betrokken bij voelt. Zo onafhankelijk, onbevooroordeeld en gedocumenteerd mogelijk verslag doen van gebeurtenissen, dát helpt om anderen ervan te overtuigen van het belang ervan. Jake Hess kan in de toekomst geen stuk meer schrijven over de Koerdische kwestie zonder dat er iemand roept: ‘Maar dat is geen journalist maar een activist!’
Wat overigens allemaal niet betekent dat ik het een goeie zaak vind dat Jake Turkije uit is gezet. Ik ken alle achtergronden natuurlijk niet, maar tegelijkertijd activist en journalist zijn, da’s natuurlijk geen misdaad. Hooguit onprofessionele journalistiek.
Mevrouw Geerdink, Er zijn ook veel bezwaren te stellen aan uw eigen journalistiek. U schrijft vooral over de negatieve ontwikkelingen in Turkije, waardoor er een vertekend beeld bij ontstaat. Terwijl Turkije de afgelopen jaren een meer democratischer land is geworden. Ik noem maar wat. Na 88 jaar kunnen kunnen orthodoxe christenen opnieuw eucharistie vieren in het historische Sümelaklooster.
En soms kun je gewoon opgepakt worden als journalist, omdat je gewoon bij een (linkse)krant werkt en niet bij een regeringspers! lees: Mustafa Balbay die bijna twee jaar vast zit zonder een eerlijke proces! zonde dat hij voor niets al honderden dagen achter de tralies zit…
http://wipcvlaanderen.blogspot.com/2009/03/ergenekon-onderzoek-misbruikt-om-turkse.html
onprofessionele journalistiek?? vind ik overigens ook van jou stukken. alles wat jij hier op je site neerzet,; discutabel. ik ben benieuwd wanneer je ooit een keer een onafhankelijk, goed stuk gaat schrijven…
het ontbreekt aan goede en correcte berichtgeving. het westerse superioriteit komt me de strot uit….
van jouw stukken .. :)