Als je deze website geregeld leest, weet je dat er nogal wat vreemde en onrechtvaardige rechtszaken spelen in Turkije. De ultieme illustratie van het failliet van het justitiële systeem in Turkije is echter wel de rechtszaak tegen socioloog, schrijver, mensenrechtenactivist en feminist Pinar Selek. Ze voert al veertien jaar een Kafkaëske strijd tegen het systeem. Wegens betrokkenheid bij een bomaanslag die nooit is gebeurd.
Pinar Seleker, 41 jaar, woont nu in Frankrijk, waar ze aan haar promotie-onderzoek werkt. Terug gaan naar Turkije is uitgesloten, want de rechtszaak die in 1998 tegen haar begon, is nog altijd niet voorbij. Pinar is in Europa ontzettend actief op mensenrechtengebied en het gaat naar omstandigheden goed met haar, vertelde een vriendin van haar me, maar ze is ook moe. Moe van het vechten tegen een systeem dat haar in zijn klauwen heeft. Ze mist haar vrienden en familie, ze mist haar land, en ze kan niet verder met het belangrijke werk dat ze in Turkije begonnen was.
Wat is er gebeurd? Het begon allemaal in 1998, met een explosie in de Egyptische Bazaar van Istanbul waarbij zeven mensen om het leven kwamen en meer dan 120 gewonden vielen. Pinar Selek werd in juli van dat jaar gearresteerd, op beschuldiging van betrokkenheid bij, volgens de aanklager, de aamslag. Ze zat tweeénhalf jaar vast, en werd pas vrijgelaten toen een team van experts concludeerde dat er helemaal geen sprake was geweest van een bom, maar van een ongeluk veroorzaakt door een gasexplosie.
Zaak gesloten?
Nee, zaak niet gesloten. Het onderzoek tegen Selek liep gewoon door, en in december 2005 startte de aanklager de vervolging wegens betrokkenheid bij de bom die nooit af ging. Zes maanden later werd ze vrijgesproken.
Zaak gesloten?
Nee, zaak niet gesloten. In maart 2009 verzocht het Hooggerechtshof om een herziening van de zaak en draaide de vrijspraak terug. Ook daarvan was de uitkomst: vrijspraak, in mei van hetzelfde jaar.
Zaak gesloten?
Nee, zaak niet gesloten. In februari 2009 tekende het Hooggerechtshof protest aan tegen de eerdere gang van zaken. De zaak moest opnieuw bekeken worden door een lagere rechtbank. De lagere rechtbank weigerde dat, want, zeiden ze, de vrijspraak was wettig en terecht, en ze hielden vast aan de vrijspraak. Toen was het al februari 2011.
Zaak gesloten?
Nee, zaak niet gesloten. In een zitting vorige maand herriep de lagere rechtbank de eerdere beslissing de zaak niet opnieuw te bekijken, en de zaak tegen Pinar Selek te heropenen. De eerdere weigering de zaak te heropenen was, zegt de rechtbank nu, niet ‘volgens de procedures’ genomen. The eerste zitting in het heropende proces is vandaag, in Istanbul. Pinar Selek en vijf andere al eerder vrijgesproken verdachten van een bomaaslag die nooit plaatsvond, zullen niet aanwezig zijn. Hun supporters wel. Ik hoop dat Pinar zich echt gesterkt voelt door alle steun die ze krijgt.
Waarom? Waarom blijft de staat een vrouw vervolgen die volgens hen betrokken was bij een bomaanslag, die nooit plaatsvond? Dat heeft, zo wordt aangenomen, alles te maken met haar wetenschappelijke onderzoek. Dat richt zich op groepen die buitengesloten worden van de samenleving. In het jaar voor Selek werd gearresteerd, besloot ze zich op Koerden te richten, nadat ze al onderzoek had gedaan naar bijvoorbeeld transsexuelen en straatkinderen. Die tijd, de jaren negentig, was extreem gewelddadig in het zuidoosten van Turkije, maar Selek besloot de risicovolle taak op zich te nemen met verschillende kanten in het conflict te praten, om er zo achter te komen wat er precies speelde.
Dát heeft haar in moeilijkheden gebracht. Ze sprak ook met de PKK. Na haar arrestatie in 1998 werd haar onderzoek in beslag genomen, ze is gemarteld in de gevangenis om haar te dwingen haar bronnen te onthullen, en er zijn valse politierapporten opgesteld om haar verdacht te maken. De ‘bom’ was slechts een aanleiding om haar te pakken. Dat er geen bom wás, is slechts een detail voor het systeem. Het ging nooit om de bom, het ging erom een jonge, veelbelovende en moedige onderzoeker en mensenrechtenactivist het zwijgen op te leggen.
Wat er vandaag gaat gebeuren, daar valt geen zinnig woord over te zeggen. Misschien wordt ze nu wel vrijgesproken ‘in lijn met de procedures’. Als dat gebeurt, heeft ze nog steeds geen reden zich veilig te voelen – ze werd immers eerder vrijgesproken. Haar vriendin in Istanbul vertelde me dat ze een tijd geleden samen met Pinar in Parijs liep, en dat Pinar telkens over haar schouder keek, schichtig was, constant op haar hoede. Het moet ernstig traumatiserend zijn om jarenlang in zo’n ongelooflijke zaak verwikkeld te zijn, zonder te weten of en wanneer er een eind komt aan de nachtmerrie en zonder te weten of je ooit je leven weer terugkrijgt.
Het andere scenario is dat de zaak doorgaat en dat ze uiteindelijk wordt veroordeeld tot levenslang zonder kans op vervroegde vrijlating.
Dat kun je met recht een Kafkaëske strijd noemen! Een justitiëel systeem waarin geen recht wordt gesproken.Te triest voor woorden.
Onvoorstelbaar én verschrikkelijk genoeg té waar.
Zenuwslopend en onrechtvaardig tot op het bot.