Twee soldaten moeten voor het gerecht verschijnen. Ze hebben per ongeluk een andere soldaat doodgeschoten tijdens een operatie in de Zuidoostelijke provincie Adiyaman. Ze zagen een schaduw, dachten dat ze werden aangevallen door de PKK en begonnen te schieten. Het leger heeft nu bekend gemaakt dat de soldaten niet goed genoeg getrained waren. Mijn hart breekt als ik eraan denk dat die jongens straks voor de militaire rechter staan. Eerst worden ze gedwongen in dienst te gaan (er is geen manier daar onderuit te komen) en veel jonge Turken zijn trots dat ze hun land mogen dienen. Dan worden ze slecht getrained naar de gevaarlijkste regio in het land gestuurd. Waar ze per ongeluk een maat doden. En vervolgens worden ze voor het gerecht gesleept. Hoe totaal gedesillusioneerd moeten ze zich voelen!
Het ongeluk gebeurde ongeveer acht maanden geleden, eind december. Het is alleen aan het licht gekomen omdat er een geheime bandopname openbaar is geworden, waarop de voormalige legerleider Isik Kosaner spreekt. Hij zegt op het bandje dat hij vindt dat het Turkse leger niet altijd goed genoeg is toegerust in de strijd tegen de PKK, en noemt het incident als voorbeeld. Nu is de naam van de soldaat die erbij om het leven kwam, bekend gemaakt: Cüneyt Kızılarslan. Ook is bekend gemaakt dat een rechtszaak tegen de twee jonge soldaten in voorbereiding is. De eerste zitting is op 4 oktober.
Hoeveel vergelijkbare sterfgevallen zijn er onder het tapijt geveegd? Het is tijd dat het leger opener wordt over de manier waarop soldaten sterven. Dit is natuurlijk niet de eerste keer waarbij het voor de buitenwereld lijkt alsof een soldaat in gevecht met de PKK om het leven kwam, maar de vork eigenlijk heel anders in de steel zat. Een tijd geleden bijvoorbeeld, kwamen er soldaten om door de ontploffing van een landmijn, die, naar later bleek, waarschijnlijk door het leger zelf was neergelegd. Nog een voorbeeld: een soldaat kwam om door een ongeluk in de barakken, maar later bleek dat een officier hem een handgranaat in de handen had gedrukt, met de pin er al uit, als straf voor het in slaap vallen tijdens de wacht.
Geweer
Het zijn niet de enige ‘verdachte sterfgevallen’ in het leger. In de afgelopen vijf jaar hebben er 408 soldaten ‘zelfmoord gepleegd’. In verschillende zaken neemt de familie van de dode geen genoegen met de uitleg ‘zelfmoord’. Zoals in het afschuwelijke geval van Murat Oktay Can, die, volgens het leger, zijn eigen leven beëindigde. Dat gebeurde in 2009. De familie gelooft niet dat het zelfmoord was, want de directe doodsoorzaak was een kogel uit een geweer in het voorhoofd – hoe kun je dat nou bij jezelf doen? Ze zijn nog altijd in een juridische strijd verwikkeld om de waarheid over de dood van hun zoon boven tafel te krijgen.
Deze zomer bleek uit een onderzoek dat nog maar 75% van de Turken vertrouwen heeft in het leger, tegenover 90% drie jaar geleden. Dat verminderde vertrouwen komt vooral door de (vermeende) betrokkenheid van hoge officieren bij plannen een coup te plegen. De gevallen van ‘verdachte sterfgevallen’ helpt het vertrouwen in het leger op microniveau om zeep. Het raakt me echt als ik lees over een vader die zijn zoon verloor tijdens zijn diensttijd, en die zegt dat hij trots is op zijn zoon, dat hij al zijn kinderen zou geven voor zijn land – om er later achter te komen dat zijn zoon niet in gevechtshandelingen stierf, maar doordat hij slecht getrained was of zelfs bruut werd vermoord door hoger geplaatste militairen. Het drama van het verliezen van je zoon, versterkt door het verliezen van het geloof in de militaire leiders van het land waar je zo veel van houdt.
Busstation
Zoiets moet nu ook aan de hand zijn bij de soldaten die op 4 oktober voor de militaire rechter staan. Ik weet niets van de privélevens van deze jonge mannen, maar ik zie wel beelden voor me. Ik zie hoe ze op weg gaan naar hun militaire dienst, en op het busstation van een Anatolische stad worden uitgezwaaid door vrienden en familie – hun moeders moeten gehuild hebben, hun vaders waren ongetwijfeld trots, en hun vrienden hebben, zoals de gewoonte is, een Turkse vlag om de schouders van hun vriend geknoopt en hem steeds weer in de lucht gegooid en opgevangen, onderwijl iets zingend als ‘Hij is de beste soldaat want hij is onze soldaat’. En kijk eens hoe ze er nu aan toe zijn. Slecht getrained de oorlog ingestuurd, en als zondebok gebruikt door de militaire macht van het land.
Misschien kan het leger wat vertrouwen terugwinnen door open te zijn over hoe soldaten sterven. Misschien zal het eerst het imago juist verslechteren, maar uiteindelijk kan transparantie alleen maar goed doen, zowel op microniveau als op nationaal niveau. En voor nu, nu zouden hoger geplaatste militairen de verantwoordelijkheid moeten nemen voor de dood van Cüneyt Kızılarslan. Dienstplichtige soldaten zijn slachtoffers, geen moordenaars.
Cok haklisin!
kendine iyi bak!
Heleen Turkenburg