Officieel verboden in 1925, maar toch nog springlevend in Turkije: de spirituele islamitische Mevlana Orde. De meeste mensen kennen ze van de ‘whirling derwishes’, de ceremonie waarmee de volgers van de orde (die ‘derwishes’ heten) al ronddraaiend in wijde witte kledij contact zoeken met God. Ik heb me er tot nu toe niet erg in verdiept. Waarschijnlijk omdat ze nooit in het nieuws zijn, en omdat je van de buitenkant vooral de oppervlakkige kant van de derwishes ziet: de ceremonies die worden aangekondigd voor toeristische avondjes uit. Maar sinds ik een derwish heb ontmoet, ben ik geïntrigeerd geraakt.
De derwish die ik ontmoette nodigde me uit voor een speciale ceremonie deze week. Een ceremonie waarbij asure werd gemaakt, een traditioneel Turks dessert met ingrediënten als rijst, graan, kikkererwten, witte bonen, rozewater, walnoten, granaatappelzaadjes en kaneel. Het recept voor asure is oeroud en het gerecht is een symbool van liefde en vrede. Nadat de derwishes de hele dag ingrediënten bereidden en in enorme potten roerden, aanschouwde ik het resultaat: tafels vol kleine witte emmertjes met asure. Alles bij elkaar tienduizend kilo. Het moest nog een dag staan om de juiste substantie te krijgen, en daarna werd het na een whirling ceremonie (Sema) uitgedeeld aan iedereen die wil.
Ik realiseerde me ineens hoe vitaal de Mevlana Orde eigenlijk nog is in dit land. Atatürk verbood de orde in 1925: sinds die tijd is alleen de staatsislam toegestaan. Veel later, in de jaren vijftig, mochten ze de Sema weer uitvoeren, maar vooral omdat de staat daar toeristisch potentieel in zag. Veel van hun ‘lodges’ zijn nu musea, en als religie, met de daarbij behorende rituelen en leefwijze, is de Orde nog steeds verboden.
Als je die harde werkelijkheid kent, is het nogal wonderbaarlijk dat de orde geen zachte dood is gestorven de afgelopen vijfentachtig jaar. Er worden nog altijd nieuwe derwishes opgeleid – toen ik een paar maanden geleden een Sema bijwoonde, zag ik dat er ook jonge mannen van rond de twintig meededen. Goed, de derwishes kunnen hun levens niet leiden zoals in voorgaand eeuwen en hebben allemaal een baan naast hun spirituele taak, maar nog steeds geven veel mannen over heel Turkije een deel van hun leven aan het Soefisme (de mystieke islamitische traditie waar de Mevlana Orde toe behoort). Dat betekent dat de traditie diep geworteld is in de samenleving. Ik hoop dat ik er via mijn nieuwe kennis meer over kan leren. Over de oude tradities, maar vooral ook over de plek die de zo levendige Mevlana Orde vandaag nog heeft.
3 Comments »
3 Responses to “Symbool van liefde en vrede”
Comments
Blog posts on this article
-
dec 26 2011 / 11pm
[...] Wat overigens niet betekent dat er geen cemevi’s zijn in Turkije, en dat die in Diyarbakir de eerste is. Er zijn er zelfs veel, maar dat zijn allemaal culturele centra, géén officieel erkende gebedshuizen, en dat is die in Diyarbakir ook niet. Je kunt het vergelijken met de derwish lodges, waar derwishes samenkomen, leden van een religieuze secte die ook werd gereduceerd tot een cultureel fenomeen. Daarover kun je in deze eerdere blog meer lezen. [...]
-
jul 26 2012 / 6pm
[...] voor religieuze dienst’ noemen, alleen een ‘cultureel centrum’. Vergelijkbaar met hoe de Mevlevi Orde, een spiritueel pad binnen de Islam, sinds het begin van de republiek is gereduceerd tot een [...]
Leuk artikel Frederike! Wil er ook graag nog meer over leren, want ben ook geintrigeerd geraakt (mede door het boek ‘Ask’ van Elif Şafak). Zal me er straks meer in gaan verdiepen als ik in Istanbul woon. Groetjes, Wendy.