De economische crisis? Voor Turken is dat niet iets waar we nu langzaam van herstellen, maar iets waar ze tien jaar geleden doorheen gingen. In 2001 zat Turkije in economisch zeer zwaar weer. Maar de lessen van toen hebben er wel voor gezorgd dat de economische crisis nú grotendeels aan Turkije voorbij is gegaan. Dus, met volle kracht vooruit? Of toch liever nog even voorzichtig zijn?
Ik heb net een verhaal afgerond over de Turkse economie. Daar heb ik vier zakenmannen en –vrouwen voor geïnterviewd, twee die werken voor Nederlandse bedrijven die hier investeren en twee die werken voor Turkse bedrijven. Op bezoek bij die (grote!) Turkse zaken hoorde ik het woord ‘investment grade’ rondzingen. Turkije moet een ‘investment grade’ land worden, en later kwam ik erachter dat de hele Turkse zakenwereld daar zo over denkt. De markt is er klaar voor.
Laat me dat even uitleggen. Er zijn wereldwijd drie grote ‘investment grade agentschappen’. Die bepalen aan de hand van economische analyses hoe groot de kans is dat debiteuren in een bepaald land hun schulden afbetalen. En dat is weer een graadmeter voor hoe veilig het is in dat land te investeren. Is de kans groot dat je als crediteur je geld terugziet, dan krijg het land het stempel ‘investment grade’. Turkije zit net onder dat niveau, in de categorie ‘non-investment grade’. Dat is de hoogste status in het onveilige segment (met daaronder nog categorieën als ‘speculative’, ‘substantial risks’ en ‘highly speculative’). In de praktijk hollen investeerders achter de waardering van de drie agenschappen aan: krijgt een opkomende economie het predikaat ‘investment grade’, dan stromen de buitenlandse investeerders meteen toe.
De Turkse zakenwereld vindt dat Turkije oneerlijk wordt behandeld. Zij zeggen dat Turkije in de praktijk al ‘investment grade’ is maar de agentschappen weigeren die status officieel te maken. Maar voor een upgrade is ook politieke stabiliteit nodig, en dus wachten de agentschappen de komende verkiezingen, in juni, even af. Verwacht wordt dat Turkije in de tweede helft van dit jaar ‘investment grade’ wordt.
Er zijn echter ook kritische analisten die dat zelfs nog wat te vroeg vinden. Een stroom aan investeerders zou de inflatie (nu 5%, tegenover 70 a 80% tien tot vijftien jaar geleden!) wel eens kunnen aanwakkeren en de nieuw verworven status meteen weer in gevaar kunnen brengen. Volgens hen is het beter niet alleen de verkiezingen af te wachten, maar ook het beleid van de nieuwe regering wat betreft het terugbrengen van de buitenlandse schuld en het aanmoedigen van sparen.
En dat maakt de cirkel met 2001 rond. Turkije’s banksysteem is sinds die crisis helemaal op de schop genomen en dat is de belangrijkste reden dat de huidige crisis grotendeels aan Turkije voorbij gaat. Maar niet alle problemen van tien jaar geleden zijn opgelost. Bedrijven zijn te veel gericht op de binnenlandse markt (export maakt maar 17% van de economie uit) en er wordt vooral geïnvesteerd met leningen, niet uit eigen vermogen. Dat maakt de economie kwetsbaar. Wat als Turkije nu ‘investment grade’ wordt, de investeerders binnenstromen en dan de inflatie stijgt, of politiek barst er een bom? Wat als investeerders dan ineens hun biezen weer pakken?
Dat is precies wat tien jaar geleden gebeurde: buitenlandse investeerders vertrokken massaal en plotseling, en lieten Turkije en de banken achter zonder een rooie cent. Het was één van de oorzaken van de crisis. Duizenden en duizenden mensen raakten van de een op de andere dag werkloos, er was tekort aan alles, van medicijnen tot brood, de lira was niets meer waard en de rente schoot omhoog naar maar liefst 3000%.
Oké, zoiets zal niet weer gebeuren. Maar toch, het zou zonde zijn de gestage economische groei in de waagschaal te stellen door te gretig te worden. Misschien zouden trotse Turken het niet als onrecht moeten zien dat hun land nog steeds geen ‘investment grade’ is, maar er van moeten genieten zolang het nog duurt.
2 Comments »
2 Responses to “Tien jaar later”
Comments
Blog posts on this article
-
jul 27 2011 / 8pm
[...] Ik heb niet zo’n talent voor economie, om het zwak uit te drukken. Dus ik ben nogal blij met een kantoorgenoot als Nick, die nooit te beroerd is een lesje te geven. Daar was het wel weer eens tijd voor, want de Turkse economie is weer flink in het nieuws, en ik merk ook dat de lira daalt. Elke keer dat ik geld pin van mijn Nederlandse rekening, worden er minder lira’s afgeschreven. Ooit werd er voor 100 lira zo’n 48 euro afgeschreven, nu is dat nog maar 41 euro. Fijn voor mij, maar ik lees alarmerende koppen in de krant. Stevent Turkije weer op een crisis af, net als tien jaar geleden? [...]
Knappe artikel !