Wie denkt dat de toename in moorden op vrouwen als sneeuw voor de zon zal verdwijnen als de AKP het in Turkije niet langer voor het zeggen heeft, kan maar beter heel snel wakker worden. Ten eerste omdat de AKP nog wel even blijft zitten waar ze zit (want de kans dat ze de komende verkiezingen zullen winnen, is groot). En tweede, omdat het een grove en zelfs gevaarlijke ontkenning is van de complexiteit van dit serieuze probleem. Wás het maar zo simpel!
Wat is precies het probleem? Het aantal moorden op vrouwen neemt enorm toe. In de eerste zeven maanden van 2009 (de meest recente cijfers) werden er 953 vrouwen vermoord. In heel 2002 was dat aantal 66, dus een toename van 1400% sinds de AKP aan de macht is. Dat alles volgens cijfers van het Ministerie van Justitie (die ik zelf overigens niet heb gezien, terwijl ik erg benieuwd ben naar de methode achter de cijfers en de ontwikkeling over langere periodes).
Veel Turken, speciaal hen die faliekant tegen de AKP zijn, zien in de stijging het ultieme bewijs voor het gebrek aan respect voor vrouwen van de AKP. Het kan die fundamentalistische moslims niet schelen dat vrouwen worden vermoord! Zie je nu hoe ze ze seculiere waarden, waar ook vrouwenrechten onder vallen, te grabbel gooien?
Terug naar huis
Dan ben je wel erg blind. Natuurlijk, het is de verantwoordelijkheid van de regering om al het mogelijke te doen om deze afschuwelijke praktijken, waarbij vrouwen worden vermoord omdat ze willen scheiden, omdat ze met een man praten of om nog futielere redenen, uit te bannen. En dat doet de AKP niet.
Om maar even één voorbeeld te noemen: volgens de wet moet er in elke stad met minstens 50.000 inwoners een vrouwenopvanghuis zijn. In 2005 waren er negen, nu zijn het er 26, terwijl er zeker 166 steden zijn met meer dan een half miljoen inwoners. Vrouwen in nood kunnen nergens naartoe; ze worden op een wachtlijst geplaatst, of ze moeten een onderduikadres vinden via één van de vele lokale vrouwenorganisaties, die fantastisch werk doen maar te weinig personeel en middelen hebben. Voor de meeste vrouwen zit er niets anders op dan terug te gaan naar huis, waarna een groeiend aantal uiteindelijk met haar verhaal in de krant komt, namelijk als dodelijk slachtoffer van huiselijk geweld.
Gisteren, op Internationale Vrouwendag, werd de AKP er onder andere toe opgeroepen de straffen voor (dodelijk) geweld tegen vrouwen op te voeren. Interessant genoeg is dat al gebeurd: in 2005 gingen de straffen omhoog. Voorheen gold het als verzachtende omstandigheid als een moordende man was ‘uitgelokt’ (bijvoorbeeld als de vrouw die hij vermoordde de familie-eer had geschonden). Dat is nu afgeschaft en de maximum straf is verhoogd naar levenslang. De wet wordt niet goed uitgevoerd, veel mannen komen nog steeds weg met te lage straffen en daar moet absoluut iets aan worden gedaan. Hoe dan ook, hoe belangrijk serieuze straffen ook zijn, ze helpen blijkbaar niet, of niet genoeg. Daar kunnen we iets uit concluderen.
Opgelegd modernisme
Daar kunnen we uit concluderen dat wetten niet genoeg zijn om een probleem op te lossen dat zo diep in de Turkse samenleving zit. Toen de wet in 2005 veranderde, nam prompt het aantal zelfmoorden onder meisjes en vrouwen toe: mannen wilden het risico niet lopen levenslang achter de tralies te belanden en dwongen hun vrouwen en dochters de hand aan zichzelf te slaan. En behalve dat, is dus ook het aantal moorden toegenomen. Tenminste, ik vraag me af hoe dat precies zit met de cijfers. Is het aantal zelfmoorden weer gedaald sinds duidelijk is dat veel moordenaars in de praktijk toch geen levenslang krijgen? Als iemand daar statistieken over heeft, hou ik me aanbevolen.
Het echte probleem is de patriarchale maatschappij. Wetten veranderen niets aan het feit dat mannen de maatschappij runnen en vrouwen hun vaders, broers en echtgenoten moeten gehoorzamen. Is dat iets islamitisch dat door de AKP is geïntroduceerd? Kom op! Ook Turken die geen devote moslims zijn worstelen met de traditionele moraal. Sterker nog: de strikte secularisten en kemalisten zijn misschien wel in ernstiger verwarring dan de traditionele gelovigen.
Volgens hun ideologie worden ze geacht vrouwenrechten te steunen. Atatürk gaf vrouwen actief en passief kiesrecht, hij maakte school verplicht voor jongens én meisjes, maar deze idealen hebben het nooit gebracht tot het hart van de Turkse samenleving. Je kunt je zelfs afvragen of ze bij Atatürk zelf wel heel erg diep zaten: hij heeft zonder enige twijfel veel gedaan voor de rechten van vrouwen, maar het verhaal gaat dat hij het maar moeilijk had met de (sterke) vrouwen in zijn persoonlijke leven.
Turkse mannen die modern willen zijn, hebben daar volgens mij ook last van: hun opgelegde modernisme strookt niet met de traditionele rol die ze hebben en willen houden. Vrouwen zijn bediendes van hun broers, huishoudsters voor hun vaders en echtgenoten, voedsters van hun kinderen en echtgenoten. Mannen hebben de lichamelijke, politieke en economische macht. Breng dat evenwicht niet uit balans. Omdat praten over problemen niet erg gebruikelijk is hier te lande, leidt het verstoren van de balans als snel tot geweld. En dood.
Krabben aan de fundamenten
Dus als niet puur en alleen de AKP de schuld voor de toename in moorden op vrouwen in de schoenen geschoven kan worden, wat is het dan wél? Want die patriarchale samenleving speelt natuurlijk ook niet pas sinds 2002 een rol. Ik zie een paar veranderingen die licht op de zaak kunnen werpen.
Economie. De Turkse economie groeit, en dat begon met het herstel van de diepe economische crisis in 2001, dus ongeveer tegelijk met het begin van het AKP-tijdperk. De AKP heeft de Turkse economie verder geliberaliseerd. Armoede is één van de factoren die het risico op huiselijk geweld vergroten, dus je zou denken dat geweld afneemt als de economie groeit. Een groeiende economie leidt echter niet meteen tot minder werkloosheid, en werkloosheid is in Turkije nog altijd een groot probleem. Hoe groot is overigens moeilijk te zeggen: officieel ligt het onder de 10%, maar officiële cijfers zeggen niet zo veel als het om werkloosheid gaat. De Turkse economie is blijven groeien tijdens de crisis, maar tegelijkertijd verloren veel mensen hun baan of werd hun salaris teruggeschroefd.
Een andere factor is dat de groei van de economie de bevrijding van vrouwen heeft bevorderd, met name in de meer traditionele delen van het land, zoals steden in het Anatolische achterland die de afgelopen tien jaar een stormachtige groei doormaakten. Anatolische zakenmannen zijn een steeds grotere economische rol gaan spelen en dat kan heel goed het perspectief van hun vrouwen en dochters aan het schuiven hebben gebracht. Zij zitten nu in een (iets of veel) betere financiële situatie, ze hebben meer kans op een betere opleiding, kortom: zij zijn zich gaan emanciperen. Daarmee krabben ze aan de fundamenten van de patriarchale maatschappij. Ze laten de balans wankelen, en brengen daarmee triest genoeg hun leven in gevaar.
Huilen, schreeuwen en hulpeloos doen
Media. Het aantal dizi’s (series) explodeert op de Turkse TV. Ze trekken een massapubliek, tot in alle uithoeken van het land. De waarden in deze series zijn, om het mild te zeggen, niet erg feministisch. De vrouwen huilen, schreeuwen of doen hulpeloos (meestal alledrie), de mannen leiden de familie of de zaak met harde en vaak gewelddadige hand. Niemand protesteert. Zelfs de Minister van Familiezaken wijst het geweld niet af – onlangs sprak ze zich overigens wel uit tegen een hartstochtelijke zoen op tv.
En dan is er nog de beruchte Pagina 3. Dat is de pagina waarop in de meeste nationale kranten familietragedies breed worden uitgemeten. De pagina’s waar redacties tegenwoordig moeten kiezen welke vermoorde vrouw aandacht krijgt, de keus valt natuurlijk op de meest spectaculaire moord. De manier waarop verslag wordt gedaan, geeft in feite het slachtoffer de schuld, houdt de dader anoniem en doet het voorkomen alsof het volkomen normaal is je vrouw te vermoorden om wat voor reden dan ook. Daar is wat interessant onderzoek naar gedaan, waarover je hier meer kunt lezen. Natuurlijk pleit ik er niet voor niet meer te schrijven over moorden op vrouwen. Maar de verslaggeving moet wel radicaal anders. Media zouden er veel verantwoordelijker mee om moeten springen.
De AKP is niet alleen verantwoordelijk voor de toename van het aantal moorden op vrouwen. De snel veranderende en zich ontwikkelende, maar nog altijd ook traditionele Turkse samenleving speelt de belangrijkste rol. En daar komt de AKP natuurlijk toch weer ter sprake. Zij staan sinds 2002 aan het roer van dit land en het is hun taak de dynamiek van Turkije in goede banen te leiden.
Signaal aan de samenleving
Het probleem van huiselijk geweld is verwaarloosd. De AKP maakt een wet, en leunt dan achterover. Zoiets gebeurde ook met marteling: de AKP verbeterde wetten tegen martelen, dacht dat het probleem daarmee was opgelost en hup, het aantal gevallen van marteling ging weer omhoog. De wet veranderen is slechts het begin. Wetten zijn een signaal aan de samenleving: dit wordt wel geaccepteerd, dit niet, dit zijn de juridische grenzen. Daarná moet de implementatie van wetten beginnen.
Vrouwenopvanghuizen moeten daadwerkelijk worden gebouwd, geopend en gefinancierd. Jongens en meisjes, mannen en vrouwen moeten langdurig en intens worden voorgelicht over mensenrechten. Er moet een atmosfeer worden gecreëerd waarin geweld wordt afgewezen en praten over problemen wordt aangemoedigd. Er moeten werkgelegenheidsprojecten worden opgezet, de kloof tussen arm en rijk moet worden verkleind. Geef het gerechtelijk apparaat de middelen de wet uit te voeren, geef hen de opdracht de vervolging van daders van (dodelijk) geweld tegen vrouwen uiterst serieus te nemen.
Geen enkele regering kan de traditionele rollen van mannen en vrouwen in een decennium veranderen. Zeker niet in een land dat zo in transitie is als Turkije en dat zoveel urgente zaken op de agenda heeft. Maar de AKP is niet eens begónnen met welke actie dan ook tegen huiselijk geweld, en dat kan ze zeer kwalijk worden genomen. Er staan levens op het spel. Ongeveer vier vrouwenlevens per dag.
en zo is het
Prima verslag proficiat
İk zeg het altijd.. een hele orde met sociologen en psychologen moeten eerst naar het oosten van Turkije onderverdeeld in steden/wijken enzv ondersteund door soldaten . Met de harde hand de mannen eerst opvoeden uit de koffiehuizen halen..op de lagere en middelbare scholen extra voorlichting geven vooral de jongens aanpakken. De mannen in deze maatschappij zijn niet klaar voor de ontwikkelde vrouw. De vrouwen willen graag uit hun isolement komen maar zijn bang. 4 vrouwenlevens per dag ! hoeveel kinderen blijven achter? wat gebeurt er met hen?
zucht
Necla
Interessante analyse van een tragisch effect van de ontwikkelingen die gaande zijn in Turkije! Goed onderbouwde kritiek op het beleid van de AKP. goed research!