Een tijdje geleden zat ik in een Istanbulse bar met wat Nederlanders en Turken. Eén van de Turkse vrouwen vertelde over gebeurtenissen in haar familie waarin bovennatuurlijke krachten een belangrijke rol speelden. Noem mij onvriendelijk, maar ik trek dat niet zo goed en het lukt me dan niet er niet iets over te zeggen, zeker niet als ik twee, drie glazen wijn op heb. Op een zeker moment kon ik me niet meer inhouden, en ik vroeg: ‘Maar is het nou geen moment in je opgekomen dat het allemaal niets met bovennatuurlijke krachten te maken had? Dat al die opeenvolgende gebeurtenissen toevallig waren, en niet het gevolg van een vloek?’
Haar antwoord was een simpel ‘Nee’. Oké, dan hou ik me verder maar stil, en dat lukte me nog ook. Vergeef me, lezers, maar ik ben gewoon niet opgegroeid met dit soort dingen. Ik kom uit Hengelo, en daar is niets bovennatuurlijks, spiritueels of poetisch aan. In het gezin waarin ik opgroeide, was zelfs religie niet van erg groot belang.
Het grappige is, een jaar voor mij werd in datzelfde Hengelo Nazmiye Oral geboren, inmiddels een bekend schrijfster, columniste en theatermaakster, wonend in Amsterdam. Vorig jaar kwam haar debuutroman Zehra uit. Nazmiye stuurde me een exemplaar toe en ik heb het dit weekend uitgelezen. Het is een prachtig geschreven verhaal dat doordrenkt is van het bovennatuurlijke. Ik was wat huiverig in het begin, maar Nazmiye weet haar woorden mooi te kiezen en ze schrijft het bovennatuurlijke zo natuurlijk op dat het me niet lukte het boek weer weg te leggen.
Mooie ervaringen
Geen seconde voelde ik de geëikte reacties in me opkomen, zoals: ‘Alsjeblieft, nu overdrijf je!’, ‘Dat soort dingen kán helemaal niet!’ of ‘Zeg daar is vast een hele logische verklaring voor!’ Op de één of andere manier wist Nazmiye me te overtuigen met haar droevige maar mooie verhaal over het jonge meisje Zehra. Me ervan te overtuigen dat het bovennatuurlijke soms gewoon heel natuurlijk is in Turkije, waar het verhaal zich afspeelt.
Ik woon in dit land, maar die kant van de Turkse samenleving is een soort blinde vlek voor me. Ik sta er niet speciaal open voor, en als journalist kan ik het niet checken, dus ik voel er geen verbinding mee. Dat is ook waar mijn reactie in de bar een paar maanden geleden vandaan kwam. Als ik dat gesprek nu nog een keer zou doen, zou ik mijn vooroordelen (misschien ;-)) opzij zetten, en de vrouw er meer over vragen. Hoe werken zulke dingen dan volgens haar? Hoe heeft ze erover geleerd? Is het volgens haar vooral eng, die duistere krachten, zoals in het verhaal van haar familie, of heeft ze er ook mooie ervaringen mee?
E. du Perronprijs
Vandaag werd bekend dat Zehra is genomineerd voor de E. du Perronprijs. Die gaat elk jaar naar een kunstenaar die helpt muren te beslechten tussen verschillende bevolkingsgroepen in Nederland. Op het eerste gezicht kun je je mischien afvragen hoe Zehra daaraan bijdraagt. Maar als ik zie wat voor effect het op mij heeft, zelfs al een paar uur na de laatste bladzijde, kan ik me voorstellen dat dit boek kan helpen bruggen te bouwen.
Een brug tussen de erg verstandelijke, a-spirituele Nederlandse aard en het bovennatuurlijke dat sterk is verankerd in de Turkse cultuur. Zo grappig, dat Nazmiye met dat spirituele is opgegroeid in de stad die ik alleen ken als saai en gladgestreken, en zonder enige spiritualiteit. Ik neem het mee van Hengelo naar Istanbul en naar overal waar ik kom in Turkije, en misschien kom je het ooit tegen in één van mijn verhalen.
Wie de E. du Perronprijs wint, wordt duidelijk op 10 mei. Ik hoop dat ik Nazmiye dan kan feliciteren!
Zehra ook lezen? Bestel het hier!
Het laatste is me niet duidelijk Frederike: ” wat” neem je mee van Hengelo naar Istanbul en overal waar je komt in Turkije?
En wat bedoel je met ” de erg verstandelijke a-spirituele Nederlandse aard” ?? Ik ben Nederlandse geboren en getogen en spiritualiteit maakt al vanaf mijn geboorte deel uit van mij en mijn ervaringen (in Nederland). Als je iets persoonlijk niet hebt ervaren, of je kunt het niet zien, wil dat nog niet zeggen dat het niet bestaat.
Het is waar dat een mens moet gaan reizen (of emigreren) om zijn eigen aard en herkomst meer helder te kunnen gaan zien en zichzelf te leren kennen.
Mooi verhaal en ik hoop dat het inderdaad een bijdrage levert aan het bruggen bouwen! Ik heb het boek meteen besteld en kijk er nu al naar uit om het meteen te gaan lezen zodra het in de brievenbus valt. Dank voor je verhaal!
Pauline, ik bedoel die gedachte, dat besef, om mee te nemen.
Grappig dat je zegt dat ik niet op mijn ervaring kan baseren dat Nederland niet spiritueel is, en vervolgens zelf puur op basis van je eigen ervaringen stelt dat Nederland wél spiritueel is. Ik durf echter zonder voorbehoud te zeggen dat de Nederlandse aard nuchter en verstandelijk is, niet spiritueel. Dat er best mensen zijn die zich er wel mee bezig houden, doet daar niets aan af.
Ik begrijp je, Frederike.
Wat betreft de spirituele aard: ik vertelde alleen dat IK spiritueel leef, als Nederlandse. En daarmee dus deel uit makende van Nederland. Het gegeven dat Nederlanders in zijn algemeenheid nuchter en verstandelijk zijn kan ik alleen maar onderstrepen.
Frederike, nu ik nog eens naar mijn epistel van 20 April kijk zie ik dat ik dat wel wat anders had kunnen formuleren. Mijn excuses voor de toon.
Turkije is vanuit mijn ervaring een schatkamer doordrenkt van spiritualiteit en ik was er vanuit gegaan dat jij dat ook zag/wist/beleefde. Projectie dus.
En ik was derhalve teleurgesteld in je artikel. En dat zegt iets over mij.