ISTANBUL – Eerst zoenen ze nog voorzichtig, maar even later liggen ze samen op bed. Zij – een jonge studente – bovenop. Zij beweegt, hij – een oudere, getrouwde politicus – geeft haar een tik op haar billen. De seksvideo’s van twee politici van de ultranationalistische Nationale Actie Partij (MHP) met twee jonge studentes wekken heftige beroering in Turkije. De heren zijn inmiddels opgestapt, maar daarmee is de kous niet af. De affaire blaast een hardnekkige complottheorie nieuw leven in. Zit regeringspartij AKP erachter? Of eigenlijk: die immens populaire moslimleider uit de VS?
De partijprominenten en de studentes doen niets illegaals en de filmpjes zijn welbeschouwd nauwelijks opwindend: één video begint met een scene waarin de tortelduifjes het bed opmaken, in de andere wordt behalve een blouse geen kledingstuk uitgetrokken. Toch is de morele verontwaardiging in Turkije groot. De MHP-achterban is over het algemeen namelijk niet alleen nationalistisch maar ook braaf moslim, en relaties buiten de deur worden niet makkelijk door de vingers gezien.
Een drama voor de MHP, precies een maand voor de parlementsverkiezingen van 12 juni. De partij was er tot voor kort vrij zeker van dat ze de kiesdrempel van tien procent zou halen, maar dat staat nu op losse schroeven. Keren kiezers de MHP inderdaad de rug toe, dan gaan ze naar de enige (grote) partij die nóg braver is: de AKP. Dubbele winst voor de AKP: extra stemmers, en mocht de MHP onder de tien procent uitkomen dan gaat een deel van de MHP-stemmen naar partijen die de kiesdrempel wél halen.
Bill en Monica
De Turkse kranten lusten er wel pap van, publiceerden al lijstjes met ‘andere seksschandalen in de politiek’ en sleepten Berlusconi en zelfs Bill Clinton en Monica Lewinsky erbij. Ook een affaire dichter bij huis werd in herinnering gebracht: een jaar geleden moest Deniz Baykal, de oude leider van de grootste oppositiepartij CHP, na maar liefst achttien jaar het veld ruimen vanwege een onsmakelijke video waarop hij te zien was met zijn secretaresse.
En alsof de rel nog niet groot genoeg was, liet MHP-leider Devlet Bahceli zich in paniek ontvallen dat de aanval ‘van overzee komt’. En daarmee zijn de rapen gaar. Met ‘overzee’ weet iedereen in Turkije wie er wordt bedoeld: de Turkse, in 1999 naar de Verenigde Staten uitgeweken moslimleider Fethullah Gülen. Hij heeft een enorme aanhang in Turkije, maar wordt door veel Turken ook met diepe argwaan bekeken. Gülen predikt een liefdevolle islam en vreedzame betrekkingen tussen alle religies, maar zou een verborgen agenda hebben: Turkije terugbrengen tot het kalifaat. Al jaren is dé complottheorie dat Gülen vanuit zijn onderkomen in Pennsylvania de touwtjes bij de AKP in handen heeft. Het is één van de redenen voor het seculiere wantrouwen tegen de AKP: de partij en Gülen zouden elkaar hebben gevonden in hun gezamenlijk doel de Turkse seculiere republiek omver te werpen.
Agressie
Of de video’s echt vanuit de Verenigde Staten op internet zijn gezet: wie het weet, mag het zeggen. Feit is dat Gülen zowaar op de aantijgingen heeft gereageerd: hij noemt het een ‘genadeloze aanval’, en voegt toe dat hij zelf ‘nooit dergelijke agressie zal aanwenden en zich alleen kan verdedigen door schadevergoeding te eisen tegen dergelijke beschuldigingen’. Van een concrete aanklacht is overigens niets bekend.
De nog altijd populaire premier Erdoğan maakt handig gebruik van de affaire: op dagelijkse verkiezingsbijeenkomsten in het land spreekt hij zijn verontwaardiging uit. Niet alleen over het morele verval bij de MHP, maar ook over de beschuldigingen aan zijn partij en aan Gülen. ‘Het geeft geen pas de verantwoordelijkheid voor interne partijstrubbelingen bij anderen neer te leggen’, zei hij. En: ‘Waarom vraagt Bahceli de in opspraak geraakte heren af te treden? Hij had ze moeten royeren.”
Eén van de weinige andere verkiezingsthema’s die nog groot de kranten haalt, is de Koerdische kwestie en toenemend PKK-geweld. En het wrange is: juist dat slepende probleem zou de MHP wel eens kunnen redden: elke PKK-aanslag drijft kiezers weer richting de ultra-nationalisten van de MHP.
[...] hun correspondenten, waarvan ik er dus één ben, willen ze andersoortige verhalen, bij voorkeur een beetje sappige, zoals deze, of verhalen die een link hebben met Nederland, zoals [...]