ISTANBUL – Over een paar weken, als het Islamitische Offerfeest nadert, zullen ze weer met tienduizenden tegelijk de Turkse havens binnenvaren: koeien en schapen. De productie in Turkije zelf is niet hoog genoeg om aan de vraag tijdens het Offerfeest te kunnen voldoen. Voor een week of wat komt Turkije dan een stapje dichterbij Europa, dat eist dat de importrestricties die Turkije hanteert voor vee, van tafel gaan.
Met eisen van de Europese Unie heeft het tijdelijke opheffen van de importrestricties op vlees niets te maken. Vandaar ook, dat ze na een paar maanden weer van stal worden gehaald. Professor Erol Cakmak van de TED Universiteit in de Turkse hoofdstad Ankara, gespecialiseerd in Turkije’s landbouwbeleid, begrijpt dat wel: ‘Het hoofdstuk ‘landbouwbeleid’ is nog niet geopend in de toetredingsonderhandelingen tussen Turkije en Europa, vanwege het geschil over Cyprus. Er is geen zinnige uitspraak te doen over wanneer de Cyprus-kwestie wordt opgelost, en dus ook niet over wanneer het landbouwhoofdstuk wordt geopend. Waarom zou je dan nu al je beleid aanpassen als het voor de binnenlandse markt werkt?’
Twee jaar geleden hief Turkije nog 135% belasting op geïmpoteerd vee. Dat werd teruggebracht tot 40% en ligt inmiddels op 30%. Rundvee wordt vooral geïmporteerd uit Zuid-Amerika en landen dichtbij Turkije, zoals Bulgarije. Schapen worden vooral verscheept vanuit Australië en Nieuw-Zeeland. De handel wordt vooral toegestaan om aan de vraag te kunnen voldoen en zodoende de prijzen enigszins binnen de perken te houden.
Die liggen veel hoger dan de gemiddelde Europese prijs: vorig jaar ruim €12,50 per kilo voor rundvlees, bijna €26 voor een kilo lamsvlees. Bij het vorige Offerfeest, afgelopen november, grapten Turken over de hoge vleesprijzen: ‘Dit jaar slachten we geen beesten, maar tomaten’.
Flinke winsten
Turkije’s economie groeit, ondanks de wereldwijde crisis, en ook in landbouw en veeteelt gaat het goed, zeg professor Cakmak: ‘Het gaat zelfs zo goed, dat de sector privé-investeerders aantrekt, ook vanuit het buitenland. Dat bestond vroeger helemaal niet, maar nu kan het flinke winsten opleveren’.
Ook in de veesector zijn buitenlandse investeerders geen uitzondering meer. Vooral in het westen en zuiden van het land strijken bijvoorbeeld Argentijnse bedrijven neer die willen meeprofiteren van de 72 miljoen Turkse vleeseters. ‘Ondanks de onzekerheid die het Turkse beleid met zich mee kan brengen’, zegt professor Cakmak. ‘Er wordt geïmporteerd voor zover de binnenlandse markt niet aan de vraag kan voldoen, meer niet. Turkije probeert de prijs zo veel mogelijk te sturen. De binnenlandse prijzen, is de gedachte, moeten niet te veel worden beïnvloed door de prijzen op de wereldmarkt.’
En dat gaat tegen EU-beleid in, waar juist wordt geprobeerd de prijzen door de markt te laten bepalen. ‘Ja, Turkije drijft wat dat betreft weg van Europa’, zegt Cakmak. ‘Maar die vrijheid heeft Turkije. Vergeet niet, het land heeft een enorme economische crisis gehad ruim tien jaar geleden en is daar met behulp van de WereldBank en allerlei hervormingen, ook op landbouwgebied, bovenop gekomen.’ Sinds 2009 is er geen bemoeienis van de Wereldbank meer en trekt Turkije haar eigen plan. Ook wat betreft de manier van subsidiëren van de landbouw: van alle overheidssteun gaat 75 tot 80% zitten in het ondersteunen van de tarieven, een percentage dat in de EU juist daalt.
Geen probleem, vindt Cakmak: ‘Het is niet zo moeilijk om het landbouwbeleid bij te stellen als het moment daar is’, doelend op een realistisch vooruitzicht op EU-toetreding, mét datum. ‘De EU lost dat wel op met het toetredende land. Zo is het ook gegaan met eerdere toetreders die een beleid hadden dat veel van Europa verschilde, zoals Polen en Roemenië. Dus dat zal ooit met Turkije ook wel lukken.’
Voorbeeldland
Turkije, merkt hij sinds grofweg een jaar, wordt als voorbeeldland gezien sinds het begin van de Arabische Lente. Wat dat met landbouwbeleid te maken heeft? ‘Nou, niet zo veel, zou je zeggen’, lacht hij. ‘Maar echt, het is ongelooflijk hoeveel verzoeken ik krijg om over het Turke landbouwbeleid te praten. Ik reis wat af naar landen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Turkije doet ertoe in de regio, men wil blijkbaar op alle fronten, ook op landbouwgebied, weten hoe Turkije beleid uitstippelt.’
En dat is: op eigen houtje. Net zoals het buitenlands beleid van het land, dat zich lang niet altijd willoos aanpast aan wat het EU-beleid is, of de wens van grote vriend de VS. Cakmak wijst erop dat het ook bepaald geen sinecure is je wat betreft landbouwbeleid aan de passen aan de EU. Hij lacht en zegt: ‘Weet je hoe veranderlijk het Europese landbouwbeleid is? Hoe kan Turkije zich aanpassen aan regels die voortdurend worden bijgesteld? Dat is als raak moeten schieten op een bewegend doel’.
Lees hier een blogje dat bij dit verhaal en deze nieuwe opdrachtgever hoort.
[...] vaker over landbouw in Turkije zou kunnen schrijven. Mijn eerste verhaal is inmiddels gepubliceerd, je kunt het hier lezen. De verwezenlijking van een freelance [...]