‘Ik voelde me er erg ongemakkelijk bij’, zegt Ayse (33) uit Istanbul. ‘Ik vond het agressief, racistisch.’ Ze heeft het over guerillaliederen die werden gezongen tijdens hun bezoek aan de Koerdische stad Diyarbakir, in het zuidoosten van Turkije. Er werd gescandeerd: ‘Koerdistan wordt het graf van de republiek’. Ayse’s groepsgenoten stelden haar gerust: daarmee wordt niet bedoeld dat de Turkse inwoners van die republiek vermoord moeten worden, maar dat het systeem op de schop moet.
Kenan, één van de deelnemers aan de parkdiscussie in Diyarbakir. (foto: FG)
Het waren twee werelden apart die elkaar het afgelopen weekend ontmoetten in Diyarbakir. Het idee ontstond in juli, nadat de massale anti regerings-protesten op (onder andere) het centrale Taksim-plein in Istanbul waren geluwd. Een deel van de demonstranten kwam in de weken na de protesten samen in parken om daar ‘forums’ te houden. Daar kreeg iedereen die maar wilde de gelegenheid om in een paar minuten zijn of haar ideeën te spuien over hoe het verder zou moeten met de protestbeweging en met Turkije.
‘We moeten met Koerden zelf over de Koerdische kwestie praten’, opperde iemand tijdens zo’n forum. Met Koerden in Istanbul, bedoelde de spreker, maar al snel ontstond op twitter het idee om met een groepje mensen af te reizen naar Koerdisch gebied en daar de verhalen uit eerste hand te horen.
En zo geschiedde, met zo’n vijfentwintig ‘forummers’. Het motto: ‘We leren elkaar kennen’. De overgrote meerderheid was nog nooit in Koerdisch gebied geweest. Er waren bijeenkomsten met vrouwen, met de homo-beweging, maar vooral met jongeren. Tijdens één van die bijeenkomsten werden de guerilla-liederen gezongen waar Ayse zo van schrok. ‘Ik hoopte’, zegt ze achteraf, ‘dat we hier iets konden beginnen. Iets gezamenlijks. Misschien is de tijd er nog niet rijp voor.’
De zondagmiddag voor de terugreis naar Istanbul was ingeruimd voor een park-forum in Istanbulse stijl. De jonge Koerden vertelden over hun strijd die al dertig jaar duurt, en wat hen door de staat is aangedaan: moord, marteling, gedwongen verhuizingen uit dorpen die werden verwoest, grootschalige arrestaties. Eén van hen, Adem, begint over confederalisme als mogelijke oplossing voor de onderdrukking van zijn volk. De Istanbullers, allemaal hoog opgeleid, kunnen er weinig mee. Zoals Kenan, die zegt: ‘In de geschiedenis zijn er altijd staten uiteengevallen, maar ook volken bij elkaar gekomen. Als we tot elkaar komen, hoeft niemand zich van Turkije los te maken.’
Maar eenheid, laat dat nou net het concept zijn wat ten grondslag ligt aan de Koerdische kwestie: Koerden moesten Turk zijn om zo de eenheid van de republiek te garanderen. ‘Tijdens jullie demonstraties’, zegt een van de Koerden, ‘riepen jullie om het aftreden van premier Erdogan. Maar welk alternatief zien jullie voor je? Elke andere partij staat toch ook voor behoud van het systeem? Voor eenvormigheid die in Turkije helemaal niet bestaat?’
Fréderike Geerdink, Diyarbakir
Recente reacties