Istanbul – ‘Helemaal niets’ is het antwoord van advocaat Kazim Genç op de vraag wat de Turkse regering heeft gedaan om een einde te maken aan de discriminatie van Alevieten – een stroming binnen de islam – in het Turkse onderwijs. Genç won in 2007 een zaak over de verplichting tot het volgen van religieus onderwijs bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. De uitspraak: de Turkse overheid mag Alevitische kinderen niet verplichten religieuze lessen op school te volgen. Genç: ‘Er is een verandering in de grondwet nodig, maar daar wordt geen haast mee gemaakt. Ondertussen voer ik nieuwe processen, die ik allemaal win maar waar telkens maar een paar mensen mee geholpen zijn.’
In Turkije wonen naar schatting 15 tot 20 miljoen Alevieten; pakweg een vijfde van de bevolking. Hun kinderen zijn, zoals iedereen, verplicht op school de lessen ‘religieuze cultuur en ethiek’ te volgen. Tijdens die lessen krijgen ze de soennitische ‘staatsislam’ onderwezen. Turkije mag dan een seculier land heten waar kerk en staat gescheiden zijn, via het Directoraat voor Religieuze Zaken wordt een ferme greep gehouden op het religieuze leven van de Turken. De religielessen zijn voor Alevieten niet relevant omdat zij de Koran anders interpreteren en veel eigen rituelen hebben. Maar wie de lessen niet volgt, kan een getuigschrift voor basisschool en middelbaar onderwijs wel op zijn buik schrijven.
Advocaat Genç spande in 2007 namens een Alevitische vader een zaak aan bij het Europees Hof. Hij kreeg gelijk, maar hoewel Turkije verplicht is de uitspraak serieus te nemen en wetgeving aan te passen, gebeurt er niets. Genç stelt zelfs dat Alevieten steeds meer gediscrimineerd worden: ‘Regeringspartij AKP is een religieuze partij en de godsdienstleraren worden strenger. Alevitische kinderen worden op school vaak belachelijk gemaakt, door medeleerlingen maar ook door docenten. Ze durven soms niet eens voor hun religieuze identiteit uit te komen.’
De Turkse regering is de afgelopen maanden in gesprek geweest met leiders uit de Alevitische gemeenschap om de problemen van de religieuze minderheid op te lossen. Tot concrete oplossingen hebben de gesprekken niet geleid. Genç verwacht geen progressie, zeker niet voor de verkiezingen van zomer 2011.
Dit korte artikel schreef ik voor Wordt Vervolgd, Amnesty’s maandblad. Publicatie wordt wegens gebrek aan ruimte steeds uitgesteld, dus vandaar dat ik het nu maar vast op mijn website zet.
[...] In veel regio’s in Turkije krijgen Alevieten niet het recht een cemevi te openen. Integendeel: de AKP heeft er zelfs een handje van moskeeën neer te zetten in voornamelijk door Alevieten bewoonde steden en dorpen, zoals in de provincie Dersim/Tunceli. En dat is niet het enige probleem dat de Alevieten in Turkije hebben: hun kinderen moeten de verplichte religieuze lessen op school volgen, ook al leren die hen helemaal neits over hun eigen religie, en ondanks een uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. [...]
[...] verplichte religieuze op school bij moeten wonen, terwijl het EHRM jaren geleden al oordeelde dat Alevi kinderen daar niet toe kunnen worden gedwongen. De religieuze lessen onderwijzen de staatsversie van de soennitische Islam, en dat is heel wat [...]