De afgelopen week heb ik voor het ANP verschillende berichten geschreven over de protesten in (onder andere) Istanbul. Op afstand overigens, want ik zit in Diyarbakir waar ik aan mijn boek werk. Het ANP werkt behalve met mijn berichten met de nieuwsstroom die het grote persbureau Reuters biedt. Van Reuters halen ze het meeste ‘harde nieuws’, ik lever de verhalen ‘bij het nieuws’. Behalve de eerste twee dagen, 30 en 31 mei, in het prille begin, toen nog niet duidelijk was dat het zó groot zou worden.
Ik zet niet alle berichten apart op de site maar maak er even één post van. Geeft samen een aardig beeld van de ontwikkelingen, dacht ik zo!
(30 mei 2013)
Traangas tegen parkbezetters Istanbul
De Turkse politie heeft donderdag in alle vroegte met traangas een einde gemaakt aan de bezetting van Gezi Park, een klein park op het centrale Taksim-plein. De bezetters willen niet dat op de plek van het park een winkelcentrum komt.
Politie gebruikt overdadig veel traangas tegen betogers. Taksimplein, 31 mei 2013.
De bezetting begon afgelopen dinsdag, toen de kap van bomen in Gezi Park moest beginnen. Demonstranten wisten met hulp van een parlementariër van oppositiepartij BDP tot twee keer toe de kap te stoppen. Nadat de bezetters vanochtend werden verwijderd, begonnen de werkzaamheden, maar inmiddels hebben de demonstranten zich gehergroepeerd. De schermutselingen houden aan.
Politici van de grootste oppositiepartij CHP, die op gemeentelijk niveau overigens instemde met het verdwijnen van het park, hebben zich bij de demonstranten aangesloten. Premier Erdogan toont zich onverzettelijk: ‘Wat jullie ook doen, er is een besluit genomen en dat gaan we uitvoeren.’
De omgeving van het Taksim-plein wordt sinds vorig jaar ingrijpend verbouwd. Er worden tunnels aangelegd om de verkeersproblemen op het plein aan te pakken. Op de plek van het Gezi Park moeten vroegere militaire barakken herrijzen, met een nieuwe bestemming: winkels en ‘sociale voorzieningen’.
De bezetting gaat om meer dan het park alleen. De bouwwoede in de stad roept bij steeds meer Instanbullers verzet op. Het ene na het andere winkelcentrum wordt geopend, en vaak moeten er oude juweeltjes in de stad voor wijken: eerder al werd een historische bioscoop gesloten om meer winkels mogelijk te maken, en nu dus Gezi Park.
Bovendien begon gisteren de aanleg van een derde brug over de Bosporus. Daarvoor moeten duizenden bomen verdwijnen en worden volgens tegenstanders de ‘longen van de stad’ om zeep geholpen.
(31 mei 2013)
Gewonden bij protesten plein Istanbul
Bij botsingen tussen demonstranten en de politie in het centrum van de Turkse metropool Istanbul zijn vrijdagochtend gewonden gevallen. De protesten zijn gericht tegen het verdwijnen van het laatste park rondom het centrale Taksimplein.
Net als donderdagochtend gebruikte de politie traangas om een einde te maken aan een vreedzaam tentenkamp in het kleine Gezi Park. Er viel een onbekend aantal gewonden toen een betonnen trap bij het park, waarlangs demonstranten vluchtten voor het traangas, instortte.
De botsingen, waarbij de politie behalve traangas waterkannonen inzette en de demonstranten met stenen gooiden, breidden zich uit naar de rest van het Taksimplein, de beroemde Ikstilal Boulevard en enkele andere punten rondom het plein. Er werden arrestaties verricht.
Inmiddels lijkt het weer rustig rondom het plein.
Gisteren konden de demonstranten zich hergroeperen, maar nu zijn de toegangswegen naar het park afgesloten en lijkt dat onhaalbaar. Het is onbekend wat de verdere plannen van de demonstranten zijn.
Het aantal demonstranten nam gisteren in de loop van de dag toe tot enkele duizenden. Ze protesteren behalve tegen het einde van het park, dat plaats moet maken voor een winkelcentrum, tegen de bouwwoede van de Turkse regering en het stadsbestuur.
Ook politici van oppositiepartijen BDP en CHP sloten zich bij de protesten aan.
(31 mei 2013)
Protesten Turkije breiden zich uit
De protesten in Istanbul, die begonnen als verzet tegen het verdwijnen van een park bij het centraal gelegen Taksim-plein, hebben zich uitgebreid naar andere steden, zoals naar de hoofdstad Ankara en de westelijke kuststad Izmir. Ook daar zette de politie traangas in tegen de betogers.
BDP-politicus Sirri Süreyya Önder houdt eigenhandig bomenkap tegen in Gezipark, 31 mei 2013.
Ooggetuigen melden dat ze nog nooit zoveel traangas hebben gezien in Istanbul. Zowel op het Taksim-plein als op de winkelboulevard Istiklal, die op Taksim uitkomt, en op plaatsen rondom het plein, valt de politie demonstranten aan. Er wordt van dichtbij pepperspray gespoten, mensen worden vol geraakt door traangasgranaten en van de voeten geblazen door waterkanonnen.
Hotels in de omgeving stellen hun lege kamers beschikbaar voor gewonden, via twitter worden artsen en medicijnenstudenten opgeroepen de helpende hand te komen bieden. Ziekenhuizen zijn niet altijd bereikbaar door het traangas en wegblokkades.
Eerder vandaag belandde Sirri Süreyya Önder, parlementariër voor de oppositiepartij BDP, in het ziekenhuis door het politiegeweld.
Ondertussen heeft een rechtbank besloten de werkzaamheden aan het Gezi Park, waar het afgelopen dinsdag allemaal om begon, op te schorten. Het kleine maar geliefde park moet plaatsmaken voor een winkelcentrum, maar tegenstanders tekenden bij de rechtbank bezwaar aan tegen het project. De rechter wil pas vonnissen nadat ook de gemeente Istanbul is gehoord, en neemt daar nu de tijd voor.
Rechters in Turkije staan er niet om bekend te oordelen tegen de regering.
Het protest gaat inmiddels echter om veel meer dan om het park. Het gaat om de bouwwoede van de AKP-regering en de gemeente Istanbul, die ook wordt bestuurd door de AKP. Ook de autoritaire manier van regeren van premier Erdogan stuit steeds meer Turken tegen de borst, en de manier waarop al jarenlang demonstraties met een overdaad aan traangas worden neergeslagen.
(1 juni)
Turkse media stil over protesten
De grote Turkse nieuwskanalen berichten, onder druk van de Turkse regering, nauwelijks over de zich snel uitbreidende protesten in het land. De gemeente Istanbul heeft bovendien webcams op verschillende locaties buiten werking gesteld. Rondom het centrale Taksimplein wordt mobiel data-verkeer gestoord.
De politie valt op verschillende plekken in de stad demonstranten aan, onder andere de duizenden mensen die lopend via de Bosporusbrug het Europese deel van de stad hebben bereikt. Via twitter worden burgers en bedrijven opgeroepen de beveiliging van hun wifi-verbinding te halen, zodat demonstranten daarvan gebruik kunnen maken als de normale verbinding wegvalt.
Media in Turkije zijn over het algemeen onderdeel van grote bedrijven, die nauwe banden hebben met de overheid en zich daarom door de regering laten vertellen wat ze wel en niet uit kunnen zenden. De burgemeester van Istanbul, Kadir Topbas, krijgt de ruimte zijn verhaal te doen, de demonstranten komen niet of nauwelijks aan het woord.
Premier Erdogan heeft nog niet opnieuw op de protesten gereageerd.
(1 juni)
“Erdogan is te ver gegaan”
“Erdogan voelt zich almachtig en is gewoon te ver gegaan”, zegt Cengiz Aktar, hoogleraar politicologie en politiek analist over de oorzaak van de protesten in Istanbul, die zich snel verspreiden over het land. “En nu zeggen Turken: ‘basta, genoeg!’”
Cengiz Aktar: ‘Zelfs groepen die elkaar doorgaans bestrijden, staan nu zij aan zij.’ Zie hier fans van Istanbuls voetbalclubs Besiktas, Fenerbahce en Galatasaray, die elkaar normaal fel bestrijden.
Een klein protest van enkele tientallen mensen tegen de sloop van een park in Istanbul is binnen een week uitgegroeid tot een landelijke golf van protesten waaraan tienduizenden mensen meedoen. Niet alleen in grote steden als Istanbul, Ankara en Izmir, maar ook in kleinere als Eskisehir en Isparta gaan mensen de straat op. Ook in steden in het voornamelijk door Koerden bewoonde zuidoosten van Turkije staan voor zaterdag demonstraties gepland.
Cengiz Aktar, die werkt aan de Bahcesehir Universiteit in Istanbul, zegt dat de manier waarop premier Erdogan de samenleving naar zijn hand probeert te zetten, de bevolking van Turkije tot hier zit: “Mensen zitten vol negatieve energie om miljoenen redenen”. Als voorbeeld noemt hij de recente nieuwe regels rondom alcoholverkoop en –gebruik, de discussie rondom abortus en nu rondom tabak. “Ze willen nu roken in de auto verbieden, stel je voor”, zegt hij.
“Maar natuurlijk gaat het ook om de enorme bouwprojecten overal in Istanbul, die worden uitgevoerd zonder enig onderzoek naar de impact ervan en zonder inspraak van de bevolking.” En als er kritiek komt, gaat Erdogan verbaal tekeer: “Hij voelt zich onaantastbaar.”
Volgens Aktar zijn de huidige protesten – de grootste spontane demonstraties in de tien jaar waarin Erdogans partij de AKP aan de macht is – een grote slag voor de regering: “De regering weet niet hoe ze een crisis moet managen. Het enige wat ze kennen is het afdwingen van orde. Ze zijn ongetwijfeld zelf ook verbijsterd over wat er gebeurt.”
Waar de protesten toe gaan leiden, is volgens Aktar moeilijk te zeggen. “Maar ik zou de stemming in Turkije bijna omschrijven als een volksopstand. Zelfs groepen die elkaar doorgaans bestrijden, staan nu zij aan zij.”
(3 juni 2013)
Turken protesteren tegen media
In Istanbul hebben anti-regeringsdemonstranten geprotesteerd bij kantoren van twee grote TV-stations en een regeringsgezind dagblad. Ze zijn het niet eens met de eenzijdige berichtgeving over de protesten. Ze roepen slogans waarin ze de media ‘verkocht’ noemen, en pleitbezorgers van de regering.
De meeste Turkse media, en zeker de grote kranten en TV-zenders, zijn niet onafhankelijk. Ze worden uitgegeven door grote imperiums die ook zaken doen met de overheid en dus met de regering van premier Erdogan. Wie kritisch bericht over de regering, brengt zakelijke belangen in gevaar.
Het gevolg is dat de premier alle aandacht krijgt tijdens de protesten en de demonstranten niet of nauwelijks aan het woord komen om hun verhaal te doen. Het politiegeweld wordt niet uitgezonden, een demonstrant die een steen gooit wel. Het is één van de beproefde tactieken van Erdogan om de publieke opinie te manipuleren.
De grote nieuwszender CNN Türk, die veel kritiek krijgt, zond zaterdagavond een documentaire uit over pinguins. Vandaar dat er vandaag demonstranten werden gesignaleerd met knuffel-pinguins, om zo te proberen de aandacht van de zender te trekken. Een regeringsgezind dagblad, Sabah, bracht op de dag nadat de politie hard ingreep tegen de vreedzame protesten op de voorpagina een juichverhaal over Erdogan’s tabaksbeleid.
De onvrede onder werknemers van de betreffende media, die vaak wél gebalanceerd willen berichten maar de kans niet krijgen, lijkt overigens te groeien. Een producer, een reportageredacteur en een kunstenaar-fotograaf met een eigen programma namen maandag ontslag bij NTV.
De afgelopen jaren zijn er bovendien verschillende journalisten en columnisten ontslagen bij Turkse kranten omdat ze te kritisch over de regering schreven.
(5 juni 2013)
Turkse TV-zender biedt excuses aan
De hoogste baas van de Turkse Dogus Uitgeef Groep heeft excuses aangeboden voor de slechte berichtgeving van de grote Dogus-zender NTV. ‘Ons publiek voelde zich verraden en we kunnen niet zeggen dat ze ongelijk hebben’, zei Cen Aydin.
Afgelopen maandag demonstreerden een paar duizend mensen bij het Istanbulse hoofdkantoor van NTV. De zender berichtte aanvankelijk niet over de protesten in Istanbul die zich later over het land verspreidden, liet daarna vooral premier Erdogan aan het woord en berichtte niet over het politiegeweld. Dat heeft te maken met andere zakelijke belangen die eigenaren van media, ook Dogan, vaak hebben en met zakelijke relaties die ze met de regering onderhouden, bijvoorbeeld bij bouwprojecten.
Het is een bekend probleem in Turkije en beïnvloed berichtgeving over alle gevoeilige onderwerpen die in Turkije spelen, bijvoorbeeld over de Koerdische kwestie en vorige maand na de aanslagen in Reyhanli aan de Syrische grens.
Overigens zouden deze excuses ook door zakelijke belangen ingegeven kunnen zijn, en niet door ‘mijn geweten’, zoals de Dogus-baas verklaarde. De Dogus-groep is ook eigenaar van de Garanti Bank, en veel demonstranten en hun supporters besloten hun geld daar weg te halen en hun creditcard op te zeggen. De excuses kunnen bedoeld zijn om verdere zakelijke schade te voorkomen.
Of de berichtgeving op NTV daadwerkelijk verbetert, moet nog even worden afgewacht.
(5 juni 2013)
Vrolijkheid troef bij protesten Istanbul
Op woensdagavond worden er op een aantal punten in Istanbul gratis mini-broodjes uitgedeeld aan passanten, als onderdeel van het protest tegen de regering van premier Erdogan. De demonstranten willen daarmee hun geweldloosheid laten zien aan onder andere aanhangers van de premier.
Yoga in Gezipark, 3 juni 2013.
Woensdag is een islamitische feestdag en wordt daarom door de demonstranten aangegrepen om zich bij de vrome aanhangers van de premier van hun allerbeste kant te laten zien. Er zijn voor de gelegenheid ook een paar extra regels opgesteld voor het Gezi-park op Taksimplein, het parkje waar het allemaal om begon: vandaag even geen alcohol en geen gevloek.
De demonstranten willen zo tegenwicht bieden aan de kwalificatie van premier Erdogan dat ze ‘plunderaars’ zijn en aan pogingen van islamitische media de betogers in een kwaad daglicht te stellen. Overigens zijn de eerste AKP-stemmers dagen geleden al onder de demonstranten gesignaleerd.
Turken blijken ontzettend vindingrijk in het bedenken van manieren om te protesteren en hun intenties te laten zien. Het park wordt brandschoon gehouden, en er is een gratis open buffet waar hongerigen gebruik van kunnen maken en waar sympathisanten hun eten komen brengen. Er is ook een tentje waar gratis voer af te halen is voor straatkatten en –honden, en een dierenarts in de stad biedt gratis zijn diensten aan voor dieren die vanwege de protesten in lichamelijke problemen zijn gekomen.
Gratis voer voor straathonden en -katten, Gezipark, 5 juni 2013.
Eerder deze week waren er yoga-lessen in het park: de oefeningen zouden goed zijn om het lichaam te reinigen van de invloed van grote hoeveelheden traangas.
Het woord dat de premier gebruikte voor de demonstranten, ‘çapulcu’, oftewel plunderaars, is een geuzennaam geworden. Eerder deze week richtten demonstranten in het Gezipark met tweedehands boeken een bibliotheek in, gemaakt van stukken hout en stenen, met de naam ‘Plunderaarsbibliotheek’. Het woord betekent onder demonstranten inmiddels ‘iemand die voor zijn rechten opkomt’, en komt overal op protestborden terug. De Engelse variant ‘chapulling’ heeft al een lemma op Wikipedia.
(3 en 4 juni 2013)
In het zuidoosten van Turkije blijft het rustig en gaan mensen niet massaal de straat op om de demonstranten in Istanbul, Ankara, Izmir en andere steden bij te staan. Waarom is dat? Daarover heb ik een analyse geschreven voor mijn andere site, KurdishMatters, onder de titel Castle of Resistance. Je kunt hem in het Engels lezen, maar ook in het Koerdisch en Turks.
Op de Nederlandstalie site Frontaal Naakt verscheen de Nederlandse versie. De beheerder van die site is een naturist die vindt dat het naturisme in Nederland in gevaar is, dus vandaar het plaatje ;-)
Zelfs in Hengelo hangen hier en daar Turkse vlaggen uit de ramen.Zo,n wereldwijd protest moet toch resultaat opleveren :-)
Ik was benieuwd naar de woensdag, dat het een islamitische feestdag is in Turkije, weet je waarom dat is?
Imaan, sorry dat ik nu pas antwoord. Het was Miraç Kandili, en uitleg vind je hier: http://www.turkeytravelplanner.com/Religion/minor_festivals.html (beetje scrollen) en hier: http://www.earthlaughsinflowers.info/turkish-holidays/religious-holidays/kandil-the-five-holy-nights/.
Ik blijf dit nieuws steeds een beetje volgen. De turks/NLse mensen hier heb ik ernaar gevraagd. Een van hen (jonge moderne in Nl geboren vrouw) zegt dat de mensen die hieraan meedoen geen echte turken zijn, ze drinken alcohol en lopen met schoenen de moskee in…. en dat Gezi Park al jaren lang geen veilig park was om (‘s avonds) in te lopen.. er zaten veel jongeren te zuipen en mensen lastig te vallen. En dat het niet gaat om de bouw van een winkelcentrum maar van een derde brug (die hard nodig is).
Ze vindt dat het georganiseerd is om de president kapot te maken.. tja. Ze vindt het belachelijk dat er nu yoga in het park is, dat zou normaal nooit kunnen in Istanbul vindt ze.
Het is moeilijk om er hier in het vlakke (en nu behoorlijk klamme) Nederland een goed beeld van te krijgen..
Het taalgebruik van Erdogan doet me trouwens wel denken aan een zekere Berlusconi… en dat belooft niet veel goeds.