ISTANBUL – Onder moslims in Turkije blijft het opvallend rustig rondom de film over Mohammed, die zoveel onrust veroorzaakt in de Arabische wereld. Er was een kleine demonstratie in Istanbul, maar die verliep rustig en zonder enig geweld. De Amerikaanse president Obama heeft de Turkse premier Erdogan zelfs gevraagd te helpen Arabische moslims tot rust te manen, zo melden Turkse media zaterdag.
De nog altijd populaire Turkse premier Erdogan riep dinsdag, na de aanslag in Libië waarbij de Amerikaanse ambassadeur Stevens omkwam, zijn burgers meteen op zich niet te laten provoceren door de film. Ook religieuze leiders die in Turkije belangrijk zijn riepen op tot kalmte, zoals het hoofd van het directoraat van religieuze zaken Mehmet Görmez en de in de Verenigde Staten wonende prediker Fethullah Gülen.
Maar de kans is groot dat Turken ook zonder dergelijke oproepen niet aggressief hadden gereageerd, zegt Islam-deskundige en politiek commentator Mustafa Akyol: ‘Fanatisme zit niet in de Turkse religieuze traditie. Turkije kent bijvoorbeeld geen salafisten, een groep die in de Arabische wereld wel een rol van betekenis speelt. De Turkse geschiedenis kent ook geen gewapende islamitische groepen die vanuit het volk zijn ontstaan.’
Wat overigens niet wil zeggen dat moslims in Turkije de schouders ophalen over de film, volgens Akyol: ‘En er zijn ook wel kleine demonstraties geweest, bijvoorbeeld van de kleine religieuze Saadet partij, maar die worden nooit gewelddadig.’ Ook Turkse religieuze leiders spraken tegelijk met hun oproep tot kalmte hun afschuw uit over de film.
Daar komt de speciale variant van het Turkse secularisme nog bij: het is in Turkije niet toegestaan zelf een religieuze beweging op te richten, een moskee te openen en je eigen imam aan te stellen. De islam wordt door de staat gecontroleerd. De Turkse versie van de islam predikt onvermoeibaar dat religie iets puur persoonlijks is, dat niet met politiek mag worden vermengd.
Er is in Turkije wel een ander sentiment dat door de staat warm wordt gehouden: nationalisme. Akyol: ‘Daar zijn Turken eerder fanatiek in dan in hun religiositieit’.
Recente reacties