ISTANBUL – Enkele duizenden Turken hebben dinsdagochtend gedemonstreerd voor het gerechtsgebouw in de Turkse hoofdstad Ankara waar het proces is begonnen tegen twee leiders van de militaire coup van 1980. Ze eisen dat de coupplegers verantwoording afleggen voor hun daden. Ze willen bovendien dat niet alleen de hoofdrolspelers, maar ook andere betrokkenen worden vervolgd.
In het beklaagdenbankje zitten vooralsnog alleen de enige twee nog levende plegers van de coup, generaal Kenan Evren en luchtmachtbevelhebber Tahsin Sahinkaya. De heren zijn niet aanwezig. Ze zijn respectievelijk 94 en 86 jaar oud en verblijven in een ziekenhuis.
Na de coup werden naar schatting 650.000 mensen opgepakt, die vrijwel zonder uitzondering werden gemarteld. Vooral links geöriënteerde burgers en politici en Koerden waren de klos, maar ook rechts en religieus werd niet gespaard. Tijdens de demonstratie werd dan ook aandacht gevraagd voor slachtoffers van uiteenlopende politieke kleur.
De demonstranten droegen portretten van slachtoffers. Voor vele TV-camera’s werden soms emotionele getuigenissen afgelegd over de verschrikkingen die militaire machtsovername met zich meebracht. Het zit slachtoffers en nabestaanden dwars dat een proces zo lang op zich heeft laten wachten, en dat hun roep om grondig onderzoek en berechting nooit is gehoord. Doordat de daders altijd beschermd zijn, hebben de diepe wonden nooit goed kunnen helen. Bij de aanvang van het proces was het dringen geblazen voor een plaats op de publieke tribune. Aanwezigen weigerden een aanbod van de rechter om op de lege stoelen van de verdachten plaats te nemen.
Berechting van de plegers van de coup was eerder onmogelijk door een grondwet die de militairen na de coup opstelden en waarin ze zichzelf vrijwaarden van vervolging. Pas in 2010 werd de grondwet aangepast en hun onschendbaarheid opgeheven. Pas toen was de macht van het leger zo ver teruggedrongen dat burgerregering niet bang hoefde te zijn voor de reactie van de militairen.
Justitie startte een onderzoek en bepaalde in januari dat er een proces komt. Evren en Sahinkaya is ten laste gelegd dat ze de het parlement buiten werking hebben gesteld en de grondwet schonden. Zowel slachtoffers als mensenrechtenorganisaties willen dat het tweetal ook verantwoording aflegt voor de martelingen.
Recente reacties